Rozwód Polaków mieszkających za granicą ➤ Czy rozwód Polaków mieszkających za granicą jest możliwy w Polsce? ➤ Do jakiego sądu złożyć pozew o rozwód? ➤ Adwokat Karolina Bajtek

Rozwód Polaków mieszkających za granicą

O ile dopuszczalność rozwodu przed sądem polskim w przypadku małżonków będących Polakami i mieszkających w Polsce jest bezdyskusyjna, o tyle nieco więcej problemów wydaje się przysparzać rozwód Polaków mieszkających za granicą na stałe . W ostatnim czasie coraz częściej do mojej Kancelarii z takimi sprawami zgłaszają się klienci, posiadający obywatelstwo polskie i na stałe mieszkający w Niemczech, Holandii, Irlandii czy też w Wielkiej Brytanii.

Klasycznie, stan faktyczny sprawy wygląda w sposób następujący. Para Polaków wstępuje w związek małżeński w Polsce, a po pewnym czasie oboje (lub najpierw jedno, później drugie z małżonków), na stałe wyprowadzają się z Polski. Do pogorszenia relacji małżeńskich i finalnie do podjęcia decyzji o rozwodzie następuje w czasie, w którym małżonkowie w dalszym ciągu mieszkają i pracują poza granicami Polski. Pojawia się wówczas pytanie, czy rozwód Polaków mieszkających za granicą na stałe jest w ogóle możliwy do przeprowadzenia w Polsce, a jeśli już jest, to do jakiego sądu należy skierować taką sprawę.

Odpowiedź na to pytanie jest prosta, a przy głębszej analizie sprawy okazuje się, że napotkać możemy tu tylko na ewentualne problemy natury technicznej (proceduralnej), które w najgorszym wypadku mogą doprowadzić do przedłużenia postępowania, nie odbierając jednak przy tym Polakom mieszkającym za granicą prawa do uzyskania rozwodu przed sądem polskim .

Czy rozwód Polaków mieszkających za granicą jest możliwy przed sądem polskim?

Jak najbardziej tak. Podstawę prawną odpowiedzi na zadane pytanie stanowi art. 1103 ze znaczkiem 1 polskiego Kodeksu postępowania cywilnego. Wskazuje się tam jasno, że sprawy małżeńskie oraz sprawy dotyczące małżeńskich stosunków majątkowych (zatem na przykład sprawy o podział majątku wspólnego) należą do tzw. jurysdykcji krajowej sądów polskich wtedy, gdy:

1. oboje małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania lub ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jedno z nich nadal ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej . Będzie to zatem sytuacja, w której przykładowo małżonkowie po ślubie mieszkali w Polsce i np. żona w dalszym ciągu mieszka w Polsce (nie musi być to to samo miejsce, w którym małżonkowie mieszkali wspólnie po ślubie), a mąż mieszka za granicą (bez względu na to, czy tam pracuje, czy nie),
2. małżonek będący powodem ma co najmniej od roku bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej . W tym przypadku będzie zatem tak, że ten z małżonków, który wnosi sprawę o rozwód do polskiego sądu (czyli „powód”, jeśli sprawę wnosi mąż lub „powódka” jeśli o rozwód występuje żona), nawet jeśli w przeszłości mieszkał za granicą, co najmniej przez rok przed złożeniem sprawy o rozwód do polskiego sądu, mieszkał i przebywał na terenie Polski,
3. małżonek będący powodem jest obywatelem polskim i ma co najmniej od sześciu miesięcy bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej,
4. oboje małżonkowie są obywatelami polskimi. W tym przypadku jak widać, ustawa nie przewiduje żadnego dodatkowego wymogu w postaci konieczności zamieszkiwania w Polsce przed dany okres czasu przed skierowaniem sprawy o rozwód do polskiego sądu. Oznacza to również, że do pozew do sądu może wnieść obywatel Polski przeciwko drugiemu obywatelowi polskiemu również w sytuacji, gdy oboje małżonkowie w dalszym ciągu mieszkają za granicą (niekoniecznie nawet w jednym kraju) i nie mają zamiaru powrotu do Polski również po rozwodzie.

Do którego sądu należy skierować pozew o rozwód Polaków mieszkających za granicą?

Odpowiedź na to pytanie skrywa właśnie te problemy techniczne, o których pisałam na wstępie artykułu, a rozwiązania zagadki szukać musimy ponownie w treści polskiego Kodeksu postępowania cywilnego 

I tak, zgodnie z treścią art. 41 Kodeksu postępowania cywilnego, p owództwo ze stosunku małżeństwa (czyli między innymi sprawę o rozwód czy separację) wytacza się wyłącznie przed sąd, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Z braku takiej podstawy wyłącznie właściwy jest sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeżeli i tej podstawy nie ma - sąd miejsca zamieszkania powoda.

Przepis ten zakłada zatem z góry, że w momencie wystąpienia o rozwód, oboje małżonkowie dalej mieszkają w Polsce, choć niekoniecznie już mieszkają wspólnie i niekoniecznie też mieszkają w jednej i tej samej miejscowości. Jeżeli oboje małżonkowie mieszkają za granicą, to oczywiste jest, że w sposób opisany wyżej nie da się po prostu ustalić tego, do którego sądu w którym polskim mieście skierować sprawę o rozwód Polaków mieszkających za granicą.

W takich sytuacjach mamy jeszcze art. 45 Kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którym j eżeli na podstawie przepisów kodeksu nie można w świetle okoliczności sprawy ustalić właściwości miejscowej, Sąd Najwyższy oznaczy sąd, przed który należy wytoczyć powództwo .

Jak zatem w praktyce przebiega rozwód Polaków mieszkających za granicą?

W praktyce, zanim sąd polski przystąpi do merytorycznego rozpoznania sprawy o rozwód Polaków mieszkających za granicą (czyli zanim sąd zdecyduje, czy udzielić rozwodu małżonkom, jak rozstrzygnąć kwestie dotyczące kontaktów czy alimentów na dzieci stron i inne kwestie), zwyczajowo będą miały miejsce następujące kroki:

1. po złożeniu pozwu o rozwód sąd polski zauważy, że podane adresy do korespondencji czy też adresy zamieszkania stron są adresami za granicą,
2. wówczas często sąd prosi strony aby wykazały, że posiadają obywatelstwo polskie. Następuje to najczęściej w ten sposób, że małżonkowie przesyłają sądowi kserokopie swoich dowodów osobistych. Dla przyśpieszenia procedury warto to dołączyć już do pozwu 
3. następnie po ustaleniu, że małżonkowie którzy chcą się rozwieść, są Polakami polskimi, sąd wydaje postanowienie, w którym zwraca się do Sądu Najwyższego w Warszawie o wyznaczenie sądu właściwego do rozpoznania tej sprawy.

Po wyznaczeniu sądu przez Sąd Najwyższy, następuje merytoryczne rozstrzygnięcie sądu polskiego. Reasumując:

• rozwód Polaków mieszkających za granicą przed polskim sądem jest możliwy,
• jeżeli oboje małżonkowie są obywatelami polskimi, nie muszą spełniać żadnych dodatkowych kryteriów i nie muszą też mieszkać w Polsce,
• z uwagi na zaangażowanie Sądu Najwyższego w tych sprawach, czasem warto uzbroić się jednak w cierpliwość 

Zapraszam do odwiedzenia strony interntowej i bloga Kancelarii po więcej treści dotyczących spraw rozwodowych:

1. https://adwokatbajtek.pl/co-zawiera-wyrok-rozwodowy/

2. https://adwokatbajtek.pl/rozprawa-rozwodowa-to-musisz-wiedziec/

3. https://adwokatbajtek.pl/zmiana-nazwiska-po-rozwodzie/

4. https://adwokatbajtek.pl/oferta/rozwody-poznan/

Zapraszam do kontaktu :)

adwokat Karolina Bajtek, tel. 600 225 332, www.adwokatbajtek.pl