Czy można odmówić przyjęcia mandatu?

Czy można odmówić przyjęcia mandatu?

Wiele osób myśli, że w momencie, gdy stoimy przed widmem otrzymania mandatu karnego, to zawsze musimy go przyjąć. Niezależnie od tego, czy z ukaraniem nas się zgadzamy, czy nie. W dzisiejszym artykule wyjaśniam, czy to przekonanie jest rzeczywiście zgodne z obowiązującymi przepisami.

Czy można odmówić przyjęcia mandatu karnego? Taka myśl często pojawia się w głowach osób, które znajdują się w sytuacji, w której za ich zachowanie ma być na nich nałożona grzywna w drodze mandatu karnego. Zanim przejdę do odpowiedzi na to najważniejsze pytanie, chciałabym wyjaśnić, za coś właściwie policja i inne organy mogą karać mandatem.

To kiedy właściwie można ukarać mandatem?

Podstawowa kwestia jest taka, że policja i inne organy mogą prowadzić postępowanie mandatowe jedynie wtedy, kiedy przepisy tak stanowią. Oczywiście mówi nam to wszystko i nic. Jak to wygląda w praktyce? Takie postępowanie wskazane organy mogą prowadzić, np. w sprawach o wykroczenia drogowe. Co do zasady w drodze mandatu można nałożyć grzywnę do kwoty 500 zł .

Ukarany może być tylko ten, kto jest złapany na gorącym uczynku. Czy na pewno?

Odpowiedź na to pytanie brzmi ,,NIE”. Artykuł 97 § 1 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia wskazuje, że:

W postępowaniu mandatowym, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, funkcjonariusz uprawniony do nakładania grzywny w drodze mandatu karnego może ją nałożyć jedynie, gdy:

schwytano sprawcę wykroczenia na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia

lub

stwierdzi popełnienie wykroczenia, w szczególności za pomocą przyrządu kontrolno-pomiarowego lub urządzenia rejestrującego, a sprawca nie został schwytany na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem i nie zachodzi wątpliwość co do sprawcy czynu

To można odmówić przyjęcia mandatu czy jednak taka możliwość nie występuje?

Z punktu widzenia odpowiedzi na pytanie postawione w tytule dzisiejszego artykułu bardzo istotny jest jednak § 2 przywołanego przepisu. Ponieważ paragraf ten mówi wprost, że:

Sprawca wykroczenia może odmówić przyjęcia mandatu karnego.

O tym, że mamy prawo odmówić przyjęcia mandatu karnego i o skutkach takiej odmowy powinien nas pouczyć funkcjonariusz nakładający karę. Pouczenie powinno wskazywać również w pierwszej kolejności wysokość grzywny, opis naszego zachowania stanowiącego wykroczenia, a także czas i miejsce jego popełnienia oraz kwalifikację prawną. Mamy prawo wiedzieć, za co mamy być ukarani. Tylko dzięki temu możemy ocenić, czy się z tym zgadzamy, czy nie.

Czy odmowa przyjęcia mandatu karnego załatwia sprawę?

Niestety w większości przypadków odmowa przyjęcia mandatu karnego nie załatwia sprawy. W takiej sytuacji organ, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę, występuje do sądu z wnioskiem o ukaranie . W takim wniosku organ wskazuje, że obwiniony odmówił przyjęcia mandatu oraz podaje przyczyny odmowy, jeśli są organowi znane.

Taki wniosek przypomina w pewnym sensie akt oskarżenia i powinien zawierać , m.in.:

• imię i nazwisko
• adres obwinionego
• inne dane niezbędne do ustalenia tożsamości obwinionego
• określenie zarzucanego obwinionemu czynu ze wskazaniem miejsca, czasu, sposobu i okoliczności jego popełnienia
• wskazanie zebranych przez organ dowodów
• podstawę prawną zarzucanego czynu
• dane o warunkach materialnych rodzinny i osobistych obwinionego oraz o jego miejscu pracy

Po skierowaniu wniosku o ukaranie sprawa jest rozpoznawana przez sąd . Daje to obwinionemu możliwość przekazania swojej wersji wydarzeń w czasie składania wyjaśnień.

Co można cokolwiek zrobić, jeśli się przyjmie mandat, a właściwie się z nim nie zgadzamy i nie chcemy go jednak przyjmować?

Istnieje możliwość uchylenia mandatu. Ale tylko w ściśle określonych przez prawo okolicznościach.

Obligatoryjne przesłanki uchylenia mandatu

Prawomocny mandat karny podlega niezwłocznie uchyleniu, jeżeli wystąpi choć jedna ze wskazanych poniżej okoliczności:

• grzywnę nałożono za czyn niebędący czynem zabronionym jako wykroczenie
• grzywnę nałożono na osobę, która popełniła czyn zabroniony przed ukończeniem 17 lat
• gdy ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia wykroczenia z przyczyn, o których mowa w art. 15-17 Kodeksu wykroczeń (czyli wtedy, kiedy sprawca działał w obronie koniecznej albo w stanie wyższej konieczności albo w czasie czynu był niepoczytalny)

Uchylenie następuje na wniosek ukaranego , jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego. Taki wniosek musi być złożony nie później niż w terminie 7 dni od uprawomocnienia się mandatu. Uchylenie następuje również na wniosek organu, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę. Może też nastąpić z urzędu.

To nie jest jedyna sytuacja, w której mandat może zostać uchylony

Prawomocny mandat karny podlega również uchyleniu w opisanym powyżej trybie, jeżeli grzywnę nałożono wbrew zakazom określonym w art. 96 § 2. Podlega on również uchyleniu, gdy grzywnę nałożono w wysokości wyższej niż wynika to z art. 96 § 1-1b, z tym że w takim wypadku jedynie w części przekraczającej jej dopuszczalną wysokość.

Prawomocny mandat karny podlega również uchyleniu w każdym czasie na wniosek ukaranego, jego przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego lub na wniosek organu, którego funkcjonariusz nałożył grzywnę, albo z urzędu, jeżeli:

• Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą przepisu prawnego, na podstawie którego została nałożona grzywna tym mandatem
• potrzeba taka wynika z rozstrzygnięcia organu międzynarodowego działającego na mocy umowy międzynarodowej ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską

Do którego sądu należy złożyć wniosek o uchylenie mandatu?

Uprawniony do uchylenia prawomocnego mandatu karnego jest sąd właściwy do rozpoznania sprawy, na którego obszarze działania została nałożona grzywna . W przedmiocie uchylenia mandatu karnego sąd orzeka na posiedzeniu. W posiedzeniu ma prawo uczestniczyć ukarany, organ, który lub którego funkcjonariusz nałożył grzywnę w drodze mandatu, albo przedstawiciel tego organu oraz ujawniony pokrzywdzony. Przed wydaniem postanowienia sąd może zarządzić stosowne czynności w celu sprawdzenia podstaw do uchylenia mandatu karnego.

Uchylając mandat karny nakazuje się podmiotowi, na rachunek którego pobrano grzywnę, zwrot uiszczonej kwoty grzywny.

Odmówiłeś/odmówiłaś przyjęcia mandatu i nie wiesz, co dalej zrobić?

Jeśli nie wiesz, jak dalej poruszać się po postępowaniu rozpoczętym wnioskiem o ukaranie, to zapraszam Cię do kontaktu. Wszystkie informacje znajdziesz w zakładce Kontakt .