Czym jest rozdzielność majątkowa z datą wsteczną

Czym jest rozdzielność majątkowa z datą wsteczną

W myśl przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (KRO), z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Oznacza to, że małżonkowie posiadają od tego czasu odrębne majątki i każde z nich działa na swoją rzecz. W polskim prawie dopuszczalne jest ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. Co to oznacza? Zapraszam do lektury.

Zasadą jest, że jeśli małżonkowie nie określą umową innego ustroju, to pozostają we wspólności majątkowe.

Artykuł 52 § 2 KRO stanowi, że w wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa,
w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.

W tym miejscu powołać należy się na prezentowane w doktrynie i w orzecznictwie stanowisko, zgodnie którym przez ważne powody uzasadniające ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami rozumie się takie okoliczności, które sprawiają,
że w konkretnej sytuacji faktycznej wspólność majątkowa nie służy dobru drugiego małżonka oraz dobru założonej przez małżonków rodziny, a nawet prowadzi do sytuacji sprzecznej
z zasadami prawa rodzinnego.

Przez ważne powody rozumie się m. in. stan separacji faktycznej małżonków - wówczas, gdy stan ten stanowi skutek trwałego, a nie o charakterze przejściowym, rozkładu pożycia małżonków oraz sytuację, w której wykonywanie zarządu przez każde z małżonków ich wspólnym majątkiem nie jest możliwe lub jest znacznie utrudnione.

Za takim stanowiskiem opowiedział się m. in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia
6 listopada 1972 r., III CRN 250/72, w którym stwierdzono, że "przez “ważne powody" uzasadniające zniesienie wspólności majątkowej małżonków (art. 52 KRO) nie można rozumieć tylko okoliczności natury majątkowej. Żądanie zniesienia wspólności majątkowej może być również wynikiem separacji faktycznej małżonków, przy czym ustalenie, kto jest winny rozkładu pożycia małżeńskiego, będzie miało także wpływ na ocenę, czy istnieją ważne powody zniesienia wspólności majątkowej.

Podobnie w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 1973 r., III CZP 26/73, wskazano, że "stan faktycznej separacji małżonków może stanowić ważny powód zniesienia wspólności majątkowej, jeżeli jest wynikiem trwałego rozkładu pożycia, a zniesienie wspólności nie pozostaje w sprzeczności z dobrem rodziny".

Dodatkowo w doktrynie podnosi się, że sytuacja, w której jedno z małżonków ma podstawy do domagania się rozwodu, stanowi w zasadzie dostateczny powód, w rozumieniu art. 52 § 1 KRO, żądania przez niego ustanowienia rozdzielności majątkowej. Ustalenie,
że w małżeństwie stron nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego
i, że nic nie stałoby na przeszkodzie orzeczeniu rozwodu w przypadku, gdyby jedno
z małżonków wystąpiło z takim żądaniem, eliminuje możliwość oddalenia jego żądania ustanowienia rozdzielności majątkowej (Sychowicz Marek, Ciepła Helena, Kalus Stanisława, Czech Bronisław, Domińczyk Tadeusz, Piasecki Kazimierz (red.); Najnowsze wydanie: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz; Warszawa 2011 LexisNexis, wydanie V).

Przyczyny ustanowienia ustroju przymusowego powinny leżeć w ustrojowym stosunku majątkowym małżonków. Jak podkreślił SN w wyroku z dnia 5 grudnia 1995 r.,
II CRN 164/95, „ważne powody powodują również ten skutek, że wspólność majątkowa przestaje służyć dobru założonej przez małżonków rodziny”. A zatem „ważny powód” wystąpi wówczas, gdy majątek wspólny przestaje służyć realizacji celów małżeństwa,
co może wynikać z różnych przyczyn, np. trwonienia majątku przez jednego z małżonków, separacji faktycznej czy też trwałych trudności w zarządzie majątkiem wspólnym.

Ważne jest, że ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej z datą wsteczną nie może następować z pokrzywdzeniem wierzycieli. W praktyce bowiem często zdarza się, że małżonkowie wnoszą do sądu pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej po to, by uniknąć egzekucji długów. W związku z powyższym sąd w każdym wypadku będzie badał czy ważne powody uzasadniające ustanowienie rozdzielności faktycznie istnieją.

W razie pytań, czy też wątpliwości, napisz do mnie maila na adres: prawnik@metropoliabydgoska.pl

Podstawa prawna: art. 60 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (2019 r. poz. 303)

Przemysław Piątek

radca prawny

tel.: 792-262-264

www.radcapiatek.pl