Prawa autorskie.

Arkadiusz Malak   Adwokat  

Sprawy Rodzinne Sprawy Spadkowe Sprawy o Nieruchomości Sprawy Karne

Adwokat Arkadiusz Malak

Daszyńskiego 13/7, 59-700 Bolesławiec

 Email

Witam serdecznie. Moja odpowiedź opiera się na ogólnej wiedzy o polskim prawie autorskim (głównie Ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Czy doszło do naruszenia praw autorskich? Tak, opisana sytuacja wskazuje na naruszenie Twoich praw autorskich, szczególnie osobistych praw autorskich (chroniących więź twórcy z utworem, np. prawo do autorstwa). Oto kluczowe aspekty: Przywłaszczenie autorstwa (plagiat): Autorka czytała fragment Twojej książki, zmieniając tylko imiona bohaterów, i twierdziła, że to fragment z jej własnej, niewydanej jeszcze książki. W polskim prawie plagiat to przypisanie sobie autorstwa cudzego utworu lub jego części, nawet jeśli wprowadzono niewielkie zmiany. Zmiana imion nie czyni tego nowym, oryginalnym dziełem – to nadal wykorzystanie Twojego utworu bez zgody. Plagiat może dotyczyć całości, znaczącej części lub nawet niewielkiego fragmentu, jeśli jest on rozpoznawalny i nieoznaczony jako cytat. Podszywanie się pod autora (twierdzenie, że to "jej książka") bezpośrednio narusza art. 16 ustawy, który chroni prawo do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem. Zmiany i prześmiewczy charakter: Niewielkie modyfikacje (jak zmiana imion) nie chronią przed oskarżeniem o plagiat – polskie prawo uznaje, że pozorne zmiany nie tworzą nowego utworu. Jeśli całość miała wydźwięk prześmiewczy, mogłoby to być interpretowane jako parodia lub satyra. W Polsce parodia jest dozwolona jako wyjątek od praw autorskich (art. 29¹ ustawy: "Wolno korzystać z utworów na potrzeby parodii, pastiszu lub karykatury, w zakresie uzasadnionym prawami tych gatunków twórczości"). Jednak parodia musi być jasno rozpoznawalna jako taka, nie wprowadzać w błąd co do autorstwa i nie naruszać godności twórcy. Jeśli autorka początkowo podszywała się pod Ciebie (twierdząc, że to jej dzieło), a wyjaśnienie przyszło dopiero w drugim filmiku, to może nie kwalifikować się jako legalna parodia – raczej jako wprowadzanie w błąd odbiorców. Prześmiewczy ton mógłby dodatkowo naruszyć Twoje dobra osobiste (np. cześć, reputacja), co reguluje Kodeks cywilny (art. 23–24 KC), ale to odrębna kwestia. Wyjaśnienie w drugim filmiku: To może być argumentem obrony (np. że to "eksperyment"), ale nie anuluje początkowego naruszenia. Prawo ocenia całość działań, a jeśli filmik już został opublikowany i obejrzany, szkoda mogła powstać. Sąd mógłby uznać, że wyjaśnienie przyszło za późno lub nie było wystarczające. Podsumowując: Jeśli fragment był na tyle rozpoznawalny, że odbiorcy mogli go skojarzyć z Twoją książką, a autorka przypisała go sobie – to naruszenie. Nie chodzi tylko o majątkowe prawa (np. zarabianie na utworze), ale przede wszystkim o osobiste (niezbywalne i bezterminowe).Czy mogą grozić konsekwencje prawne? Tak, jeśli zdecydujesz się na kroki prawne. Konsekwencje zależą od tego, czy sprawa trafi do sądu cywilnego (roszczenia od Ciebie) czy karnego (jeśli zgłosisz przestępstwo). Oto główne możliwości na podstawie ustawy o prawie autorskim: Konsekwencje cywilne (art. 78–79 ustawy): Możesz domagać się: Zaprzestania naruszeń (np. usunięcia filmiku). Usunięcia skutków naruszenia (np. publiczne przeprosiny, sprostowanie). Odszkodowania za poniesione straty (np. utracone zyski, jeśli naruszenie wpłynęło na sprzedaż Twojej książki) lub zadośćuczynienia za krzywdę moralną (np. za prześmiewczy ton). Wydania korzyści uzyskanych z naruszenia (jeśli autorka zarobiła na filmiku). Przykłady: Sąd może nakazać publikację przeprosin w mediach lub zapłatę odszkodowania (wysokość zależy od szkody, np. kilka tysięcy złotych lub więcej). Konsekwencje karne (art. 115–116 ustawy): Plagiat jest przestępstwem ściganym na wniosek pokrzywdzonego (czyli Ciebie). Grozi za to:Grzywna (nawet do kilkuset tysięcy złotych). Ograniczenie wolności (np. prace społeczne). Pozbawienie wolności do 3 lat (w ciężkich przypadkach, np. jeśli naruszenie było umyślne i na dużą skalę). Aby uruchomić postępowanie karne, zgłoś sprawę na policję lub do prokuratury. Często sprawy kończą się ugodą, ale plagiat naukowy czy literacki jest traktowany poważnie (przykłady z uczelni pokazują, że kary bywają surowe). Jeśli autorka działała w internecie (np. na platformach jak YouTube czy TikTok), możesz też zgłosić naruszenie do serwisu, co może skutkować usunięciem treści bez sądu.Co dalej?Zbierz dowody: Zrzuty ekranu filmików, kopie książki, świadków. Skonsultuj z prawnikiem: On oceni, czy to kwalifikuje się jako plagiat, parodia czy coś innego, i pomoże oszacować szanse w sądzie. Czas na działanie: Roszczenia cywilne przedawniają się po 6 latach (od dowiedzenia się o naruszeniu), karne – po 5 latach. Pozdrawiam serdecznie Adwokat Arkadiusz Malak

Tomasz R. Weigt   Adwokat  

Kancelaria Adwokacka Adwokat Tomasz R. Weigt

Daszyńskiego 12/1, 59-700 Bolesławiec

 Email

Dzień dobry. 1. Opisane działania wskazują na możliwe naruszenie Pana/Pani praw autorskich. Przede wszystkim sama forma tj. czytanie na filmie fragmentu Pana/Pani książki przy zachowaniu oryginalnej treści (z drobną zmianą imion) i przedstawienie tego jako „nowej” książki innej autorki nie mieści się w żadnym dopuszczalnym wyjątku. W polskim prawie dozwolony jest jedynie cytat, czyli użycie fragmentów cudzego utworu w nowym, samodzielnym dziele w celach takich jak analiza, krytyka czy komentarz (art. 29 Ustawy o prawie autorskim). Cytat musi być jednak uzasadniony celem (np. polemiką czy nauką) i zawsze wymaga podania nazwiska autora oraz źródła. W tym przypadku osoba ta nie tylko nie podała Pana/Pani nazwiska, ale przede wszystkim sfilmowany fragment został zaprezentowany jako jej własny, bez żadnego uzasadnienia w celach krytycznych czy edukacyjnych. Nawet gdyby materiał miał formę pastiszu czy parodii, w świetle art. 29¹ pr. aut. dozwolone byłoby użycie fragmentów tylko w zakresie niezbędnym dla gatunku parodii, co z opisanej sytuacji nie wynika. Zmiana jedynie imion bohaterów nie czyni tekstu nowym utworem – nadal jest to opracowanie pierwotnego utworu. Zgodnie z art. 2 pkt 1 i 2 pr. aut., opracowanie (tłumaczenie, przeróbka) cudzej książki jest objęte odrębną ochroną autorską, ale jego rozpowszechnianie i korzystanie wymaga zgody twórcy utworu pierwotnego. Skoro nie udzielił/a Pan/Pani takiej zgody, co samo w sobie stanowi naruszenie autorskich praw majątkowych. 2. Opisane działania – przywłaszczenie autorstwa i rozpowszechnienie cudzego utworu bez pozwolenia, mieszczą się w katalogu przestępstw przewidzianych przez art. 115 ustawy o prawie autorskim. Zgodnie z art. 115 ust. 1, osoba, która przywłaszcza sobie autorstwo cudzej całości lub części utworu albo wprowadza w błąd co do autorstwa, może podlegać karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności nawet do 3 lat. Podobna sankcja grozi według art. 115 ust. 2 za rozpowszechnianie cudzego utworu bez podania autora lub za publiczne zniekształcenie takiego utworu. Oznacza to, że osobie tej teoretycznie mogłyby grozić konsekwencje karne za naruszenie Pana/Pani praw. Nawet jeśli organy ścigania uznałyby, że nie doszło do przestępstwa pozostają możliwości działania na gruncie prawa cywilnego. Może się Pan/Pani bowiem domagać zaprzestania naruszeń (np. usunięcia filmiku), a także odszkodowania lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Przepisy przewidują przy tym roszczenia dotyczące ochrony zarówno majątkowych, jak i osobistych dóbr autorskich. Pozdrawiam. Adw. Tomasz R. Weigt, tel. 601-225-208