Jak chronić opakowanie produktu przed podrabianiem? wybór pomiędzy metodą droższą i silniejszą lub słabszą i bezpłatną

Kupujemy „oczami”, wygląd produktu bardzo często decyduje o tym czy sięgamy po dany produkt. Stąd tak ważne jest, aby chronić to co sprawia, że klienci kupują ten a nie inny produkt.

„ wzorem przemysłowym ” jest “ nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację ” – w szczególności opakowanie.

Możemy chronić opakowanie jako wzór przemysłowy:

• zarejestrowany wzór chroniony według jednej z trzech procedur (polskiej - krajowej, regionalnej obejmującej obszar Unii Europejskiej bądź międzynarodowej) u zyskanie tej ochrony wymaga uiszczenia opłat; prawo z rejestracji wzoru przemysłowego może być udzielone maksymalnie na 25 lat od daty zgłoszenia, warunkiem utrzymania ochrony jest prawidłowe wnoszenie opłat za kolejne 5-letnie okresy ochrony.

Rejestracja może odbyć się wg jednej z 3 procedur:

- krajowa rejestracja czyli wg polskiej ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej [1] („ pwp ”) wymaga zbadania możliwości zarejestrowania wzoru i zgłoszenia wzoru do Urzędu Patentowego; rejestracja taka daje silne uprawnienia, z momentem uzyskania prawa z rejestracji uprawniony nabywa prawo wyłącznego korzystania z wzoru przemysłowego w sposób zarobkowy lub zawodowy i może zakazać osobom trzecim wytwarzania, oferowania, wprowadzania do obrotu, importu, eksportu lub używania wytworu, w którym wzór jest zawarty bądź zastosowany, lub składowania takiego wytworu dla takich celów

- regionalna obowiązująca w Unii Europejskiej wg Rozporządzenia Rady (WE) [2] w sprawie wzorów wspólnotowych („ Rozporządzenie ”) - zakres ochrony jest taki jaki daje krajowa rejestracja ale ochrona obejmuje terytorium Unii; zgłoszenia wzoru wspólnotowego dokonuje się bezpośrednio w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) w Alicante, w Hiszpanii lub za pośrednictwem Urzędu Patentowego RP; zarejestrowany wzór wspólnotowy przyznaje jego właścicielowi wyłączne prawo do jego używania i zakazywania osobom trzecim, bez zgody właściciela, jego używania na terenie całej Unii

- międzynarodowa wg aktu Porozumienia haskiego [3] dokonywane jest za pomocą jednego zgłoszenia w Biurze Międzynarodowym w Genewie i poprzez wniesienie jednej opłaty można uzyskać ochronę wzorów przemysłowych w wyznaczonych 74 państwach ; r ejestracja międzynarodowa wywołuje taki sam skutek prawny w każdym wyznaczonym państwie, jak gdyby wzór został zgłoszony bezpośrednio w tym państwie

• niezarejestrowany wzór chroniony w Unii Europejskiej bez potrzeby uiszczania opłat - Rozporządzenie w przeciwieństwie do pwp przewiduje ochronę wzoru niezarejestrowanego jeżeli wzór wspólnotowy posiada wszelkie cechy wymagane przez Rozporządzenie; jest on chroniony jako wzór niezarejestrowany przez okres trzech lat od dnia, w którym został po raz pierwszy udostępniony publicznie we Wspólnocie Europejskiej.
  To oznacza, że w przypadku stworzenia wzoru wspólnotowego uprawniony uzyskuje ochronę od dnia publicznego jego udostępnienia, czyli od daty zgłoszenia wzoru identycznego lub podobnego możliwe jest unieważnienie prawa z rejestracji na ten wzór. Jednakże kluczowe znaczenie będą miały środki dowodowe jakimi dysponuje uprawniony z prawa do niezarejestrowanego wzoru wspólnotowego.

W przypadku towarów o krótkiej atrakcyjności rynkowej np. w branży modowej – rejestracja wzoru może okazać się zbędna. Trzeba jednak przy tym pamiętać, że w przypadku decyzji o korzystaniu z ochrony wzoru niezarejestrowanego jaką daje Rozporządzenie, po jej wygaśnięciu, uzyskanie prawa z rejestracji na ten sam wzór nie jest już możliwe .

Co daje ochrona uzyskana przez rejestrację i ponoszenie opłat z tego tytułu?

Uprawniony, którego prawo do wzoru przemysłowego zostało naruszone zgodnie z art. 1175 oraz art. 287-291 pwp może żądać od naruszającego

• zaniechania naruszania,
• wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści,
• a w razie zawinionego naruszenia również naprawienia wyrządzonej szkody: na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej opłacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia, które w chwili ich dochodzenia byłyby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z wzoru.

Ponadto, sąd, rozstrzygając o naruszeniu, może orzec, na wniosek uprawnionego, o podaniu do publicznej wiadomości części albo całości orzeczenia lub informacji o orzeczeniu, w sposób i w zakresie określonym przez sąd. Rozstrzygając o naruszeniu, sąd może również orzec o będących własnością naruszającego bezprawnie wytworzonych wytworach oraz środkach i materiałach, które zostały użyte do ich wytworzenia, np.orzec o ich wycofaniu z obrotu bądź o przyznaniu uprawnionemu na poczet zasądzonej na jego rzecz sumy pieniężnej.

Kto może uzyskać prawo do wzoru przemysłowego?

W art. 11 pwp zostały uregulowane kwestie komu przysługuje prawo do uzyskania prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, podobna regulacja znajduje się w art. 14 Rozporządzenia.
Co do zasady prawo to przysługuje twórcy wzoru. W przypadku, gdy osoba nieuprawniona dokonała zgłoszenia do Urzędu Patentowego identycznego opakowania istnieje

• możliwość wystąpienia do sądu z roszczeniem o przeniesienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego uzyskanego przez osobę nieuprawnioną (art. 284 pkt 11 pwp)
• na podstawie art. 74 pwp w zw. z art. 118 pwp uprawniony może żądać na drodze administracyjnej przeniesienia na niego już udzielonego prawa z rejestracji za zwrotem kosztów zgłoszenia wzoru przemysłowego lub uzyskania prawa z rejestracji.

Takie samo roszczenie przysługuje w przypadku wzoru wspólnotowego na postawie art. 15 rozporządzenia.

Zgodnie z art. 304 pwp ten kto, nie będąc uprawnionym do uzyskania prawa z rejestracji, zgłasza cudzy wzór przemysłowy w celu uzyskania prawa z rejestracji, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Więcej o karnych aspektach pwp można przeczytać tutaj.

Sądowe spory o opakowanie a przedawnienie

Niezależnie czy spór będzie dotyczył wzoru przemysłowego zarejestrowanego w Urzędzie Patentowym RP czy w EUIPO roszczeń można dochodzić w sądzie polskim. W zakresie wzorów przemysłowych właściwe będą sądy okręgowe, w których zostały utworzone wydziały własności intelektualnej. W sprawach tych istnieje tzw. przymus reprezentowania przez profesjonalnego pełnomocnika.
W sytuacji uzyskania prawa z rejestracji na wzór przemysłowy przez osobę nieuprawnioną ważne dla dochodznia roszczeń są terminy przedawnienia :

• w przypadku wzoru wspólnotowego (zgłoszonego do EUIPO) – roszczenie przedawnia się w terminie 3 lat od daty publikacji rejestracji wzoru wspólnotowego.
• w przypadku wzoru przemysłowego (zgłoszonego UPRP) – roszczenie przedawnia się na zasadach ogólnych, czyli dla przedsiębiorców – 3 lata, w pozostałych przypadkach – 6 lat ze skutkiem na koniec roku kalendarzowego, bieg terminu rozpoczyna się także od daty publikacji rejestracji wzoru przemysłowego.