Jak przyspieszyć wykonanie zobowiązania przez dłużnika?

Niejednokrotnie po zawarciu umowy mamy do czynienia z sytuacją, w której dłużnik opóźnia się z wykonaniem swojego zobowiązania. Co w takiej sytuacji możemy zrobić?

Zgodnie z art. 480 § 1 kodeksu cywilnego, w sytuacji, gdy mamy do czynienia ze zwłoką jednej ze stron (dłużnika) w wykonaniu umowy, a więc z opóźnieniem, które wystąpiło z winy tej strony, druga strona (wierzyciel) może wystąpić do sądu z żądaniem, aby sąd upoważnił wierzyciela do wykonania zobowiązania zamiast dłużnika . Jest to tak zwane „wykonanie zastępcze”.

W przypadku udzielenia upoważnienia przez sąd, wierzyciel uprawniony jest do wykonania zobowiązania za dłużnika – może to zrobić własnymi siłami lub przy pomocy osoby trzeciej. W następstwie wykonania zobowiązania przez wierzyciela, wierzyciel nabywa roszczenie wobec dłużnika o  zwrot kosztów wykonania zastępczego poniesionych przez wierzyciela . Roszczenie to obejmuje wyłącznie koszty konieczne do wykonania zobowiązania.

Niezależnie od roszczenia o zwrot kosztów wykonania zastępczego, wierzyciel uprawniony jest również do  żądania od dłużnika naprawienia wyrządzonej wierzycielowi szkody na skutek zwłoki w wykonaniu zobowiązania.

Ponadto, wierzycielowi przysługuje również możliwość zwrócenia się z żądaniem do sądu o upoważnienie do wykonania zastępczego w sytuacji, gdy świadczeni e dłużnika polega na zaniechaniu, tj. powstrzymaniu się od jakiegoś działania . W takiej sytuacji, gdy dłużnik postępuje wbrew swojemu zobowiązaniu, wierzyciel uprawniony jest na podstawie art. 480 § 2 kc żądać upoważnienia przez sąd do usunięcia na koszt dłużnika wszystkiego, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił. Jednocześnie wierzyciel zachowuje również roszczenie o naprawienie szkody.

Upoważnienie przez sąd nie jest wymagane w wypadkach nagłych , na przykład gdy mamy do czynienia z awarią. W takim wypadku, zgodnie z art. 480 § 3 kc wierzyciel może, zachowując roszczenie o naprawienie szkody, wykonać bez upoważnienia sądu czynność na koszt dłużnika  lub usunąć na jego koszt to, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił.

Warto pamiętać, że art. 480 kodeksu cywilnego jest przepisem dyspozytywnym, co oznacza, że strony mogą w umowie odmiennie uregulować kwestię wykonania zastępczego. Strony mogą również w umowie wyłączyć zastosowanie przepisu art. 480 kc i przewidzieć, że wierzyciel uprawniony będzie do wykonania zastępczego zobowiązań bez konieczności wcześniejszego ubiegania się o udzielenie upoważnienia przez sąd. Jest to zatem kolejna kwestia, o którą warto zadbać przy sporządzaniu umowy.