Dzień dobry, w określonych okolicznościach pracodawca może wydać polecenie pracy w dniu harmonogramowo wolnym od pracy. Może to mieć miejsce w tych samych okolicznościach w których pracodawca może żądać pracy w godzinach nadliczbowych. Zgodnie z art. 151 § 1 Kodeksu pracy praca taka jest dopuszczalna w razie konieczności prowadzenia akcji ratunkowej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii oraz szczególnych potrzeb pracodawcy. Przy czym szczególne potrzeby pracodawcy nie mogą uzasadniać pracy w dniu harmonogramowo wolnym od pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia. Art. 1513 Kodeksu pracy przewiduje, że za pracę w dniu harmonogramowo wolnym, pracownikowi przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym. Pracownik ma prawo do całego dnia wolnego bez względu na to jak długo pracował w dniu wolnym od pracy. Istotne jest bowiem to, że praca w ogóle wystąpiła. Jeżeli okaże się, że odebranie dnia wolnego będzie niemożliwe (np. z braku porozumienia pomiędzy pracodawcą a pracownikiem co do terminu dnia wolnego albo w związku z zakończeniem okresu rozliczeniowego), pracodawca powinien wypłacić pracownikowi dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych w wyniku przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy. Zgodnie z art. 1511 § 2 Kodeksu pracy wysokość tego dodatku wynosi 100 % wynagrodzenia obliczanego zgodnie z art. 1511 § 3 Kodeksu pracy. Odnosząc się natomiast do drugiego pytania, to art. 1672 Kodeksu pracy wprowadził instytucję tzw. urlopu na żądanie. Istota urlopu na żądanie wyraża się w obowiązku pracodawcy udzielenia na wniosek (żądanie) pracownika i w terminie przez niego wskazanym, nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Wskazuje się, że pracownik powinien złożyć wniosek o wolne dni na żądanie najpóźniej pierwszego dnia wypoczynku, ale przed rozpoczęciem pracy. Zasadniczo pracodawca jest obowiązany do udzielenia urlopu na żądanie. Powinien uwzględnić nie tylko samo żądanie, lecz i termin wskazany przez pracownika. Obowiązek udzielenia urlopu na żądanie nie jest jednak bezwzględny, a pracodawca może odmówić żądaniu pracownika jedynie ze względu na szczególne okoliczności, które powodują, że jego zasługujący na ochronę wyjątkowy interes wymaga obecności pracownika w pracy.