Wypadek przy pracy i jego skutki

Pracownicy każdego dnia narażeni są na często długotrwałe,  a czasami nawet trwałe skutki nieprawidłowości w zakładzie pracy związanych z bezpieczeństwem i higiena pracy, zwyczajowo zwanych BHP.

Nieprawidłowości te mogą prowadzić do wystąpienia wypadków przy pracy. Oczywiście nie każdy wypadek przy pracy jest skutkiem naruszenia zasad BHP, ale znaczna część tych wypadków to wynik  zaniedbań po stronie zakładu pracy.

Definicja wypadku przy pracy

Zgodnie z art. 3 ust. 1 wypadkiem przy pracy jest zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą. Do zdarzenia musi zatem dojść podczas wykonywania przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych, a także o wypadku można mówić, jeśli praca była wykonywana bez polecenia czy w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. Ponadto na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ w czasie podróży służbowej.

O wypadku przy pracy nie można mówić, jeśli nastąpił jako skutek postępowania pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań, lub utracił związek z pracą (spożywając alkohol w trakcie pracy).

Odpowiedzialność za bezpieczeństwo i higienę pracy

Częstą przyczyną wypadków przy pracy jest nieprawidłowe przygotowanie, a następnie nie przestrzeganie przyjętych i obowiązujących przepisów, norm, regulacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

W zakładzie pracy to pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy. (art. 207 kp). To pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest obowiązany:

1) organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy;

2) zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń;

3) reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy;

4) zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy;

5) uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych;

6) zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy;

7) zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.

Zasady BHP

Koszty działań podejmowanych przez pracodawcę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w żaden sposób nie mogą obciążać pracowników. Pracodawca ma obowiązek znać przepisy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy i winien o zagrożeniach dla życia i zdrowia występujących w danym zakładzie pracy informować pracownika. W razie gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, pracodawcy ci mają obowiązek:

1) współpracować ze sobą;

2) wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu;

3) ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników;

4) informować siebie nawzajem

Znaczna część przepisów kodeksu pracy poświęcona jest bezpieczeństwu i higienie pracy. Zawarte są tam podstawowe wymagania, które są szczegółowo określone w odrębnych przepisach. Inne zasady obowiązują dla placówki medyczne, inne dla placu budowy jeszcze inne w zakładzie wykorzystującym wyłącznie maszyny.

Natomiast na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza zakładu pracy.

Bardzo istotne dla zapewnienia bezpieczeństwa w miejscu pracy jest nie tylko uchwalenie właściwych zasad, ale przeszkolenie personelu. Tylko prawidłowe szkolenie i zapoznanie pracowników z zasadami BHP oraz z zasadami pracy na danym stanowisku oraz egzekwowanie przestrzegania BHP, pociąganie do odpowiedzialności w związku z  ich nieprzestrzeganiem pozwala wymagać od pracowników stosowania się do tych zasad, a tym samym tworzenia bezpiecznego miejsca pracy.

Warto zauważyć, iż zgodnie z kodeksem pracy kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi:

1) nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

2) wbrew obowiązkowi nie zapewnia, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego albo jego części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy;

3) wbrew obowiązkowi wyposaża stanowiska pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności;

4) wbrew obowiązkowi dostarcza pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności;

5) wbrew obowiązkowi stosuje:

a) materiały i procesy technologiczne bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i bez podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych,

b) substancje chemiczne i ich mieszaniny nieoznakowane w sposób widoczny i umożliwiający ich identyfikację,

c) substancje niebezpieczne, mieszaniny niebezpieczne, substancje stwarzające zagrożenie lub mieszaniny stwarzające zagrożenie nieposiadające kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem;

6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego okręgowego inspektora pracy, prokuratora lub innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, albo przedstawia niezgodne z prawdą informacje, dowody lub dokumenty dotyczące takich wypadków i chorób;

7) nie wykonuje w wyznaczonym terminie podlegającego wykonaniu nakazu organu Państwowej Inspekcji Pracy;

8) utrudnia działalność organu Państwowej Inspekcji Pracy, w szczególności uniemożliwia prowadzenie wizytacji zakładu pracy lub nie udziela informacji niezbędnych do wykonywania jej zadań;

9) bez zezwolenia właściwego inspektora pracy dopuszcza do wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia.

podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Patrząc na powyższe, już samo niezawiadomienie odpowiednich podmiotów realizuje znamiona wykroczenia. Pomoc prawna i pomoc specjalisty z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy potrzebna jest nie tylko poszkodowanym ale również każdemu przedsiębiorcy, który zatrudnia pracowników.

Pomoc prawna  jest konieczna w przypadku zaistnienia zdarzenia zdefiniowanego jako wypadek przy pracy istotne bowiem jest prawidłowe ustalenie okoliczności zdarzenia, uzyskania stosownych świadczeń dla poszkodowanych jak również zapobieżeniu zwiększenia rozmiaru szkody, zabezpieczenia zakładu pracy przed ewentualnymi skutkami roszczeń  pracowniczych.