Rozwód. Jakie są przesłanki udzielenia rozwodu? Do jakiego sądu należy złożyć pozew? Jakie są koszty postępowania sądowego?

Gdy małżonkowie nie widzą żadnych szans na dalsze kontynuowanie związku małżeńskiego – z różnych przyczyn (brak porozumienia lub współdziałania dla dobra rodziny, różnica charakterów, życiowych planów i priorytetów, zanik więzi emocjonalnych, fizycznych, nielojalność małżeńska, i tak można wymieniać niemal bez końca), na myśl przychodzi decyzja o rozwodzie.

Należy pamiętać, że zgodnie z przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, koniecznym i podstawowym warunkiem dopuszczalności rozwodu, jest wystąpienie zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego. Zupełny rozkład pożycia oznacza zerwanie wszelkich więzi między małżonkami tj.: duchowych, fizycznych i materialnych. O trwałości rozkładu można mówić wówczas, kiedy na podstawie okoliczności sprawy, zasadny jest wniosek, że pomiędzy małżonkami nie jest możliwy powrót do wspólnoty małżeńskiej we wszystkich trzech jej płaszczyznach.Dla uznania, że między małżonkami brak jest więzi emocjonalnej, wystarczający jest zanik uczuć. Nie jest zatem konieczne stwierdzenie wrogiego czy choćby niechętnego stosunku. Brak zbliżeń fizycznych przez dłuższy czas jest kolejnym objawem rozkładu małżeństwa. Jeżeli między stronami dochodzi, chociażby sporadycznie do zbliżeń fizycznych, to rozkład pożycia nie będzie uznany ani za trwały, ani zupełny. Z kolei z brakiem wspólnoty gospodarczej mamy do czynienia wówczas, gdy małżonkowie nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego, nie mieszkają razem, nie podejmują wspólnie decyzji gospodarczych, nie działają dla dobra rodziny.

Każda sytuacja, uzasadniająca w ocenie małżonków, orzeczenie rozwodu jest oceniana indywidualnie. Ustanie jednej z więzi może bowiem w konkretnym przypadku nie stanowić objawu rozkładu pożycia, jeśli wynika to z okoliczności od małżonków niezależnych (np. brak współżycia z uwagi na chorobę lub podeszły wiek, brak wspólnego zamieszkiwania z uwagi na wspólne ustalenia małżonków).

Gdy między małżonkami doszło do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego (tzw. pozytywne przesłanki rozwodu), a jednocześnie nie zachodzą negatywne przesłanki wyłączające jego dopuszczalność (tj. sprzeczność z dobrem małoletnich dzieci, sprzeczność z zasadami współżycia społecznego lub żądanie rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu), sąd rozwiąże małżeństwo przez rozwód. Właściwym do rozpoznania sprawy jest Sąd Okręgowy, w okręgu którego małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym dalej ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. W braku tej podstawy, właściwy jest sąd miejsca zamieszkania małżonka pozwanego. Gdy miejsca zamieszkania pozwanego nie da się określić (np. jest nieznane), wówczas właściwy będzie sąd miejsca zamieszkania powoda. Opłata od pozwu wynosi 600 zł. Kwota ta może ulec zmniejszeniu, jeżeli strony rozwiodą się bez orzekania o winie, sąd wówczas zwraca 300 zł. Koszty procesu wzrosną, gdy w jego toku konieczna będzie opinia biegłych dot. małoletnich dzieci, wywiad kuratora, bądź małżonkowie będą składać zażalenia na postanowienia wydawane w toku postępowania itp. W przypadku trudnej sytuacji materialnej, można złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, w tym opłaty od pozwu oraz wyznaczenie pełnomocnika z urzędu, co jednak wydłuży rozpoznanie sprawy. Do pozwu należy dołączyć dowód uiszczenia opłaty sądowej (600 zł), odpis aktu małżeństwa, odpisy aktów urodzenia małoletnich dzieci oraz ewentualnie dokumenty, które powołuje się w treści pozwu jako dowód na określone twierdzenia (np. rachunki na utrzymanie domu, dzieci).

Decyzja o rozwodzie winna być przemyślana i poprzedzona stwierdzeniem, że brak jest szans na ratowanie małżeństwa.