Prawo do grobu i opłaty z nim związane.

Każdy z nas, co najmniej raz do roku, odwiedza jakąś nekropolię. Zapewnie niejeden też widział tablicę przy bramie cmentarza, tudzież kartki na grobach, informujące o obowiązku uiszczenia opłaty za grób na kolejne 20 lat. Czy zawsze należy ją uiścić?

W pierwszej kolejności należałoby wyjaśnić, czym jest grób. Otóż, jest to dół w ziemi, do którego składa się trumnę ze zwłokami lub urnę z prochami i zasypuje ziemią. Ten rodzaj grobu nazywamy grobem ziemnym. Gdy jego boki zostaną wymurowane, a po pochówku trumna lub urna nie zostanie zasypana ziemią, mamy do czynienia z grobem murowanym. Nagrobek zaś, to budowla, zwykle ozdobna, usytuowana nad grobem, na powierzchni ziemi. 

W dalszej kolejności, należy pochylić się nad zagadnieniem prawa do grobu. Otóż, prawo takie ma dwojaki charakter : osobisty i majątkowy. Do praw osobistych zaliczymy przede wszystkim prawo do pochówku po śmierci, prawo do kultu pamięci po zmarłym, przejawiające się m.in. w urządzeniu nagrobka, składaniu kwiatów, paleniu zniczy, odwiedzin. Majątkowy charakter zaś prawa do grobu będzie ograniczony w ten sposób, iż rozporządzanie tym prawem (zbywanie, dziedziczenie) będzie możliwe tylko do momentu, w którym nie zostanie w nim pochowana pierwsza osoba. W takiej sytuacji dysponowanie grobem, rozumiane jako dokonywanie w nim pochówków kolejnych osób, nie jest możliwe bez porozumienia z członkami rodziny zmarłego. Ich katalog został wskazany w art. 10 ust. 1 ustawy z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Są to : małżonek, krewni zstępni, krewni wstępni, krewni boczni do 4 stopnia pokrewieństwa, powinowaci w linii prostej do 1 stopnia. 

Należy podkreślić, iż prawa do grobu nie należy utożsamiać z prawem własności. Fakt, iż zawarliśmy z zarządcą cmentarza umowę i uiściliśmy opłatę, nie sprawia, iż stajemy się właścicielem grobu, a precyzyjniej - fragmentu powierzchni cmentarza, przeznaczonej na grób. Umowa taka daje nam jedynie prawo do dysponowania polem grzebalnym, tudzież miejscem w wybudowanym na nim grobie. Sam grób zaś, niezależnie od tego, czy ma charakter ziemny, czy też murowany, jest trwale związany z gruntem, a zatem stanowi jego część składową. Nie może w związku z tym stać się przedmiotem odrębnej własności.

Art. 7 ust. 1 ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych ustanawia 20 - letni okres, przed upływem którego grób nie może zostać użyty do ponownego pochówku. Zapewnia to najbliższym krewnym zmarłego (wskazanym w art. 10 ust. 1 ustawy), że w trakcie owych 20 lat, w grobie nie zostanie pochowany nikt, bez ich zgody. By okres ten wydłużyć, należy złożyć zastrzeżenie i uiścić opłatę na kolejne 20 lat. W tym miejscu pojawia się pytanie - czy opłata taka dotyczy każdego grobu? Jasną odpowiedź na nie dają przepisy ar. 7 ust. 3 ustawy, zgodnie z którym, opisanych powyżej zasad nie stosuje się do chowania zwłok w grobach murowanych, przeznaczonych do pomieszczenia zwłok więcej niż jednej osoby, a także do chowania urn. Oznacza to, że grób murowany może być powtórnie użyty przed upływem 20 lat, jak również, iż nie jest koniecznie składanie zastrzeżenia i wnoszenie ponownej opłaty na kolejne dwie dekady. 

Piotr Dobrowolski - radca prawny.