Co grozi za niewykonanie prac społecznych lub "odróbek" z wyroku? Kiedy "odróbki" stają się więzieniem?

Zostałeś skazany na karę ograniczenia wolności, czyli popularne "odróbki" lub prace społeczne, i zastanawiasz się, co się stanie, jeśli ich nie wykonasz? To bardzo ważne pytanie, ponieważ bagatelizowanie tego typu kary może mieć poważne konsekwencje. Jako adwokat często spotykam się z pytaniami dotyczącymi konsekwencji niewykonania orzeczonych prac społecznych, dlatego postanowiłem wyjaśnić, jakie ryzyko się z tym wiąże.

Kara ograniczenia wolności – na czym polega?

Zacznijmy od podstaw. Kara ograniczenia wolności jest jedną z łagodniejszych kar przewidzianych w polskim prawie karnym. Jej istotą jest poddanie skazanego pewnym rygorom, bez pozbawiania go wolności w zakładzie karnym. Kara ta może polegać na:

• Obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne (tzw. "odróbki"). Praca ta jest wykonywana w określonym wymiarze godzinowym (np. 20-40 godzin miesięcznie) przez wskazany okres (od 1 miesiąca do 2 lat).
• Potrąceniu części wynagrodzenia za pracę (od 10% do 25%) na rzecz Skarbu Państwa lub na cel społeczny wskazany przez sąd.
• Obowiązku pozostawania w miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu.

Niezależnie od konkretnego rodzaju ograniczenia wolności, jej celem jest resocjalizacja skazanego i uświadomienie mu konsekwencji popełnionego czynu. Kluczowe jest jednak, że jest to kara orzeczona przez sąd , a więc jej wykonanie jest obowiązkowe.

Co jeśli nie wykonujesz prac społecznych?

Jeśli zostałeś skazany na prace społeczne i ich nie wykonujesz, musisz liczyć się z tym, że kurator sądowy, który nadzoruje wykonanie kary, złoży do sądu wniosek o zarządzenie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności .

Sąd w takiej sytuacji będzie badał, dlaczego prace nie są wykonywane. Ważne jest, czy niewykonanie jest:

• Zawinione – czyli wynika z Twojej woli, zaniedbania, uchylania się od pracy.
• Niezawinione – czyli spowodowane obiektywnymi przeszkodami, np. poważną chorobą, brakiem możliwości dojazdu do miejsca pracy, brakiem odpowiednich ofert pracy.

W przypadku zawinionego uchylania się od wykonywania kary ograniczenia wolności, sąd ma obowiązek zarządzić wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności.

Przelicznik „odróbek” na więzienie

Tutaj dochodzimy do sedna sprawy. Przepisy Kodeksu karnego są w tej kwestii jasne:

• Jeden dzień kary ograniczenia wolności jest równy jednemu dniowi zastępczej kary pozbawienia wolności.
• Dwa dni pracy społecznej są równoważne jednemu dniowi pozbawienia wolności.

Oznacza to, że za każdy dzień, w którym powinieneś wykonywać pracę społeczną, a się od niej uchyliłeś, sąd może zamienić tę karę na dzień w więzieniu. Jeśli na przykład miałeś do wykonania łącznie 180 godzin prac społecznych (co zazwyczaj przekłada się na 3 miesiące kary ograniczenia wolności przy wymiarze 20 godzin miesięcznie), a nie wykonałeś ich wcale, to sąd może zamienić te 3 miesiące na 3 miesiące pozbawienia wolności.

Czy jest szansa uniknąć więzienia?

Oczywiście, istnieją pewne okoliczności, które mogą wpłynąć na decyzję sądu. Jeśli niewykonanie prac społecznych jest niezawinione , na przykład z powodu:

• Poważnej i długotrwałej choroby uniemożliwiającej wykonywanie pracy (potwierdzonej zaświadczeniami lekarskimi).
• Utraty możliwości dojazdu do miejsca wykonywania pracy z przyczyn od Ciebie niezależnych.
• Braku odpowiednich ofert pracy w urzędzie pracy lub instytucji, do której zostałeś skierowany.

W takich sytuacjach konieczne jest jak najszybsze poinformowanie kuratora o zaistniałych przeszkodach i przedstawienie stosownych dokumentów. Kurator ma obowiązek uwzględnić te okoliczności w swoim wniosku do sądu. Sąd również weźmie je pod uwagę i może np. zarządzić zmianę formy kary (np. na potrącenie wynagrodzenia, jeśli jesteś zatrudniony) lub nawet odroczyć wykonanie kary na pewien czas.

Warto również pamiętać, że sąd, nawet w przypadku zawinionego uchylania się, może odstąpić od zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności, jeśli uzna, że jest to uzasadnione w świetle okoliczności sprawy i celów kary . Takie sytuacje są jednak rzadkie i wymagają bardzo mocnych argumentów.

Co robić, gdy grozi Ci zamiana „odróbek” na więzienie?

Jeśli otrzymałeś wezwanie do sądu w sprawie zamiany kary ograniczenia wolności na karę pozbawienia wolności, nie zwlekaj!

1. Zbierz wszelkie dokumenty potwierdzające, dlaczego nie mogłeś wykonać prac społecznych (zwolnienia lekarskie, zaświadczenia itp.).
2. Skontaktuj się z adwokatem. Profesjonalna pomoc prawna jest w takiej sytuacji kluczowa. Adwokat pomoże Ci przygotować odpowiednie pismo do sądu, przedstawić Twoje argumenty w sposób przekonujący i bronić Twoich interesów. Niewykonywanie "odróbek" to poważna sprawa, a adwokat może pomóc Ci uniknąć więzienia.
3. Pamiętaj, aby stawić się na rozprawie! Nieobecność bez usprawiedliwienia może być zinterpretowana na Twoją niekorzyść.

Podsumowanie

Niewykonanie orzeczonych prac społecznych lub "odróbek" to nie przelewki. Zbagatelizowanie tej kary może skutkować tym, że zamiast pracy na rzecz społeczeństwa, spędzisz czas w zakładzie karnym. Dlatego tak ważne jest, aby traktować karę ograniczenia wolności poważnie, a w przypadku problemów z jej wykonaniem, jak najszybciej podjąć odpowiednie kroki i szukać profesjonalnej pomocy prawnej.