Zwrot środków z nadpłaconego kredytu z darowizny w majątku wspólnym po rozwodzie – podział majątku u notariusza czy sąd?

Dzień dobry, może Pan na podstawie umowy z żoną, albo przed sądem. Pozdrawiam adwokat Bernadetta Parusińska- Ulewicz adwokat@kancelariaulewicz.pl tel.: 663-182-634

Witam serdecznie. Dziękuję za szczegółowe opisanie sytuacji. Postaram się udzielić obszernej, ale klarownej odpowiedzi na Twoje pytanie, opierając się na obowiązujących przepisach polskiego prawa rodzinnego i cywilnego (głównie Kodeks rodzinny i opiekuńczy – KRO oraz Kodeks cywilny – KC). Zakładam, że małżeństwo było objęte ustawową wspólnością majątkową (brak intercyzy o rozdzielności), co potwierdza standardową regułę podziału majątku dorobkowego. Twoja sytuacja dotyczy specyficznego roszczenia o zwrot nakładów z majątku osobistego (darowizna od siostry) na spłatę kredytu hipotecznego zabezpieczonego na nieruchomości wspólnej (domie). Ponieważ dom został już sprzedany, a pozostała inna nieruchomość wspólna, skupię się na możliwościach rozliczenia tego roszczenia w ramach podziału pozostałego majątku.. Poniżej wyjaśnię krok po kroku, czy możesz domagać się zwrotu tej kwoty od byłej małżonki, w jakiej formie i czy wystarczy umowa notarialna (zakładając jej zgodę).1. Status środków z darowizny: dlaczego to Twój majątek osobisty?Na początek kluczowe jest ustalenie, że darowizna od Twojej siostry (udokumentowana i zgłoszona do urzędu skarbowego) stanowi Twój majątek osobisty, a nie wspólny. Zgodnie z art. 33 pkt 2 KC, przedmioty nabyte w drodze darowizny przez jednego z małżonków wchodzą do jego majątku osobistego, o ile darczyńca nie zastrzegł inaczej (np. że darowizna jest na rzecz obojga małżonków). W Twoim przypadku, skoro darowizna była skierowana do Ciebie osobiście (jako brata siostry), nie podlega ona podziałowi jako majątek wspólny – nawet jeśli środki zostały wykorzystane na cele rodzinne.Zgłoszenie darowizny do US (w ramach zwolnienia z podatku, np. w grupie I spadkobierców) dodatkowo potwierdza jej charakter osobisty i chroni przed kwestionowaniem (np. jako ukryty dochód wspólny). To oznacza, że nadpłata kredytu tymi środkami nie była "wspólnym wkładem", lecz nakładami z majątku osobistego na majątek wspólny (dom i kredyt). Takie nakłady dają podstawę do roszczenia o zwrot, co reguluje art. 45 § 2 KC: "Przez zaspokojenie długu, a także przez nakłady poczynione z majątku osobistego na majątek wspólny, powstaje roszczenie o zwrot o tyle, o ile nakłady te zwiększyły wartość majątku wspólnego".W praktyce: nadpłata kredytu zmniejszyła dług wspólny (zabezpieczony hipoteką na domu), co zwiększyło wartość netto majątku wspólnego (dom stał się "tańszy" w spłacie). Po sprzedaży domu, ten "zysk" (mniejsza pozostałość długu) wszedł do puli do podziału, ale Ty możesz dochodzić zwrotu połowy tej nadpłaty od byłej małżonki, jako rekompensatę za Twój osobisty wkład.2. Roszczenie o zwrot nadpłaty: podstawa prawna i zakresTwoje roszczenie opiera się na rozliczeniu nakładów (art. 45 § 2 KRO w zw. z art. 567 § 1 KPC). W uproszczeniu:Zakres zwrotu: Nie pełna kwota nadpłaty, lecz zazwyczaj połowa, bo majątek wspólny dzieli się po równo (art. 43 § 1 KRO). Sąd lub umowa bierze pod uwagę, ile nakładów zwiększyło wartość majątku (np. jeśli nadpłaciłeś 100 000 zł, zwrot to ok. 50 000 zł, minus ewentualne odsetki lub korekty). Dokładna kwota zależy od dowodów (wyciągi bankowe, umowa darowizny). Przedawnienie: Roszczenie przedawnia się po 6 latach od końca roku kalendarzowego, w którym nakłady zostały poczynione (art. 118 KC). Jeśli nadpłata była np. w 2023 r., masz czas do końca 2029 r. Dowody: Kluczowe są: umowa darowizny, potwierdzenia przelewów na kredyt, wyciąg z historii kredytu pokazujący nadpłatę. Ponieważ dom został sprzedany, bank powinien dostarczyć zaświadczenie o saldzie kredytu przed i po nadpłacie. W kontekście rozwodu i sprzedaży domu: podział majątku nie obejmuje już samego domu (został zlikwidowany), ale ewentualny zysk ze sprzedaży (po spłacie kredytu) mógł być już podzielony. Jeśli nie, wchodzi on do puli z pozostałą nieruchomością. Roszczenie o nakłady możesz zgłosić teraz, w ramach podziału pozostałego majątku.3. Czy możesz otrzymać zwrot w drodze podziału pozostałego majątku u notariusza?Tak, jest to możliwe – i to preferowane rozwiązanie, skoro była małżonka uznaje Twoje roszczenie. Podział majątku wspólnego po rozwodzie może nastąpić na dwa sposoby: umownie (u notariusza) lub sądowo. Ponieważ zakładamy zgodę, umowa notarialna jest szybsza, tańsza i elastyczna.Podstawa prawna: Art. 46 § 1 KRO pozwala na umowny podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności (rozwód). Jeśli w składzie jest nieruchomość (pozostały dom lub grunt), umowa musi mieć formę aktu notarialnego (art. 158 KC). W przeciwnym razie wystarczy forma pisemna, ale notariusz zapewnia bezpieczeństwo (wpis do ksiąg wieczystych, uniknięcie sporów). Czy umowa może uwzględnić zwrot nakładów? Absolutnie tak. W umowie możecie ustalić:Spłatę: Była małżonka zobowiązuje się do zapłaty połowy nadpłaty (np. 50 000 zł) w gotówce lub poprzez "potrącenie" z jej udziału w pozostałej nieruchomości (np. Ty dostajesz większą część nieruchomości bez spłaty). Nierówny podział: Zamiast równego podziału pozostałej nieruchomości (po 50%), możesz dostać np. 60%, co rekompensuje nakłady (sądowo byłoby podobnie, ale umowa pozwala na dowolne ustalenia). Rozliczenie długów: Umowa może też uregulować pozostały kredyt (jeśli jest), np. jeden z Was przejmuje spłatę, a drugi zwalnia się z długu (za zgodą banku – art. 392 KC). Przykładowo: Pozostała nieruchomość warta 500 000 zł. Bez rozliczenia – po 250 000 zł każdy. Z rozliczeniem nakładów (np. 50 000 zł zwrotu) – Ty dostajesz nieruchomość wartą 300 000 zł, a ona spłaca Ci 50 000 zł lub rezygnuje z części udziału.Z praktyki: Notariusze często uwzględniają takie roszczenia w umowach, o ile strony przedstawią dowody (np. opinię biegłego ds. wartości nakładów, jeśli kwota jest sporna). Jeśli zgoda jest pełna, nie ma potrzeby angażowania sądu.4. Procedura podziału u notariusza: krok po krokuAby zawrzeć umowę, postępuj tak:Przygotowanie dokumentów:Wyrok rozwodowy (potwierdzający ustanie wspólności). Dane stron (PESEL, dowody tożsamości). Opisy majątku: wypis z księgi wieczystej pozostałej nieruchomości, umowa darowizny, wyciągi bankowe z nadpłaty. Ewentualnie: zaświadczenie o saldzie kredytu po sprzedaży domu. Czas: 1-2 miesiące. Zaleta: brak opłat sądowych (w sądzie ok. 1 000 zł + biegli).5. Czy jedynie sąd może przyznać zwrot? Nie – ale kiedy sąd jest konieczny?Nie, sąd nie jest jedyną opcją. Sąd wchodzi w grę tylko przy braku zgody (art. 567 KPC – powództwo o zniesienie współwłasności). W postępowaniu sądowym:Zgłaszasz wniosek o rozliczenie nakładów (art. 45 KRO). Sąd powołuje biegłego do wyceny (np. ile nadpłata zwiększyła wartość). Wyrok jest wiążący, ale trwa 1-2 lata i jest droższy. Skoro zgoda jest, uniknij sądu – umowa notarialna jest równoważna i szybsza. Wyjątek: jeśli bank kwestionuje (np. przy kredycie), ale to odrębna sprawa.6. Potencjalne ryzyka i wskazówkiBank i kredyt: Po rozwodzie jesteście dłużnikami solidarnymi – bank może żądać spłaty od każdego. Umowa nie zwalnia z długu bez zgody banku (aneks do umowy kredytowej). Podatek: Zwrot nakładów nie podlega PCC (to rozliczenie, nie darowizna). Spłata kredytu z darowizny nie generuje podatku dochodowego dla żony. Dokumentacja: Zachowaj wszystko – brak dowodów osłabia roszczenie. Aktualność: Prawo z 2025 r. nie zmieniło zasad (ostatnie nowelizacje KRO w 2023 r. nie dotknęły art. 45). Podsumowując: Tak, możesz otrzymać zwrot u notariusza w ramach podziału pozostałego majątku – to proste i efektywne przy zgodzie. Skonsultuj z prawnikiem, by uniknąć pułapek. Jeśli masz dodatkowe szczegóły (np. kwoty), mogę pomóc w dalszym wyjaśnieniu. Pozdrawiam serdecznie Adwokat Arkadiusz Malak Zachęcam do odwiedzenia Naszej strony internetowej www.adwokat-malak.com