Oszustwo przy wypłacie odszkodowania i renty po zmarłej matce

Dzień dobry Przykro mi słyszeć o tak trudnej i bolesnej sytuacji w Waszej rodzinie – strata matki w tak młodym wieku, a do tego zdrada zaufania ze strony babci, która powinna być wsparciem. To brzmi jak klasyczny przypadek toksycznej dynamiki rodzinnej, gdzie opiekun wykorzystał swoją pozycję, by przejąć świadczenia należne dzieciom. Na podstawie opisu, wygląda na to, że mogło dojść do wyłudzenia świadczeń ubezpieczeniowych i rent rodzinnych po zmarłej matce, a także fałszowania dokumentów (podpis męża jako nieletniego). Ponieważ mąż dowiedział się o tych faktach dopiero 2-3 tygodnie temu (co jest kluczowe dla terminów prawnych), istnieje realna szansa na podjęcie działań.1. Czy można dochodzić świadczeń z ubezpieczenia po śmierci matki (odszkodowanie za wypadek z 2009 r., w tym te 60 tys. zł)?Tak, prawdopodobnie tak – zwłaszcza że mąż dowiedział się o pieniądzach niedawno. Świadczenia po śmierci w wypadku samochodowym (np. z polisy OC/AC sprawcy lub własnej matki) przysługują najbliższej rodzinie, w tym dzieciom zmarłego, niezależnie od wieku. Babcia nie miała prawa ich przejmować bez zgody lub bez ustanowienia jej pełnomocnikiem.Termin przedawnienia roszczeń z umowy ubezpieczenia: Zasadniczo 3 lata od dnia, w którym poszkodowany (tu: mąż i siostra) dowiedział się o szkodzie i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia (ubezpieczalnia). Dla szkód na osobie (jak śmierć bliskiej osoby) termin nie może upłynąć wcześniej niż 3 lata od tego momentu. Jeśli szkoda wynika z przestępstwa (np. wyłudzenie), przedawnienie wynosi nawet 20 lat od zdarzenia. Ponieważ mąż dowiedział się o fakcie wstrzymania wypłaty dopiero teraz (2025 r.), bieg terminu zaczyna się od tej daty – macie więc ok. 3 lata na działanie. Wypłaty z 2018 r. (10-12 tys. zł dla rodzeństwa): Ubezpieczalnia pytała o kontakt z mężem, a babcia i ciotka skłamały – to może być podstawą do uznania, że termin przedawnienia nie biegł, bo nie było możliwości dochodzenia. Musicie złożyć wniosek do ubezpieczalni o wypłatę zaległego odszkodowania, powołując się na nowo uzyskane dokumenty i datę dowiedzenia się o fakcie. Co zrobić? Skontaktujcie się z ubezpieczalnią (masz namiary od siostry) i złóżcie pisemny wniosek o wypłatę świadczeń wraz z dowodami (dokumenty, świadkowie sąsiedzi potwierdzający kontakt z babcią/ciotką). Jeśli odmówią, idźcie do sądu cywilnego (pozew o zapłatę). 2. Renta rodzinna po matce (z ZUS, zabierana przez babcię)Dzieci zmarłej matki (mąż i siostra) miały prawo do renty rodzinnej, jeśli matka w chwili śmierci spełniała warunki do emerytury lub renty (np. była ubezpieczona). Przysługiwała do 16. roku życia (bezwarunkowo) lub do 25. roku życia, jeśli dziecko się uczyło. Babcia, jako opiekunka, nie mogła jej "zabierać" na siebie – to świadczenie dla dzieci, a ona mogła je tylko administrować.Przedawnienie: Prawo do samej renty rodzinnej nie przedawnia się – można je ustalić nawet po latach, jeśli spełniono warunki. Jednak zaległe wypłaty (nienależnie pobrane przez babcię) podlegają zwrotowi, a roszczenie ZUS o ich zwrot przedawnia się po 10 latach od decyzji ZUS ustalającej nienależność (lub od końca okresu pobierania). Dla Was: Możecie żądać uznania prawa do renty wstecz (do 12 miesięcy przed wnioskiem lub więcej, jeśli udowodnicie wyłudzenie) i zwrotu od babci. Wyłudzenie renty: Jeśli babcia pobierała ją bezprawnie (np. udając, że dzieci nie mają prawa), to przestępstwo oszustwa (art. 286 Kodeksu karnego) lub wyłudzenia świadczeń (art. 298 k.k.), z karą do 8 lat więzienia. Co zrobić?Złóżcie wniosek do ZUS o ustalenie prawa do renty rodzinnej (nawet jeśli minęło dużo czasu – podajcie datę śmierci matki i dowody pokrewieństwa). Dołączcie dokumenty z ubezpieczalni i opis sytuacji. ZUS może wtedy wszcząć postępowanie o zwrot nienależnie pobranych kwot od babci (lub jej spadkobierców). 3. Fałszowanie podpisu męża (jako nieletniego) i inne oszustwa babciBabcia kazała podpisać coś "do szkoły", ale sama wystawiła pismo z fałszywym podpisem męża (17-latka), by przejąć 60 tys. zł. To fałszowanie dokumentu (art. 270 Kodeksu karnego) – kara od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Dodatkowo, kłamstwa o braku kontaktu w 2018 r. to oszustwo. Przedawnienie karne: Dla oszustwa – 10 lat od popełnienia (tu od 2009/2018), ale jeśli mąż dowiedział się niedawno, bieg może być przerwany. Przestępstwa ścigane z urzędu. Co zrobić?Zgłoście podejrzenie przestępstwa na policję lub do prokuratury (zawiadomienie o przestępstwie – darmowe, anonimowe na początek). Dołączcie dokumenty, zeznania siostry i świadków (sąsiedzi o kontakcie). To uruchomi śledztwo, a w tle możecie dochodzić odszkodowania cywilnego od babci. Pozdrawiam serdecznie Adwokat Arkadiusz Malak www.adwokat-malak.com