Naliczanie pełnych opłat za studia przy braku aktywności studenta – prawa i obowiązki uczelni.

Dzień dobry, do udzielenia porady niezbędne jest przeanalizowanie umowy z uczelnią, regulaminu oraz decyzji o skreśleniu z listy studentów. Pozdrawiam adwokat Bernadetta Parusińska- Ulewicz adwokat@kancelariaulewicz.pl tel.: 663-182-634

Witam serdecznie. W odpowiedzi na opisaną sytuację i zadane w związku z tym pytania przedstawiam poniżej analizę prawną. Poniższa analiza prawna opiera się na obowiązujących przepisach polskiego prawa, w szczególności Ustawie z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. 2024 poz. 1571 t.j., dalej: PSWN), Kodeksie cywilnym (KC), przepisach prawa konsumenckiego (w tym ustawie o prawach konsumenta z dnia 30 maja 2014 r., Dz.U. 2020 poz. 287 t.j., dalej: UPrawnKons) oraz orzecznictwie sądowym i stanowiskach Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Uwzględniam specyfikę uczelni niepublicznych, takich jak Wyższa Szkoła Nauk o Zdrowiu (dalej: Uczelnia), gdzie studia są odpłatne na podstawie umowy o warunkach odpłatności za studia (art. 160 PSWN). Analiza jest obszerna i strukturyzowana według podanych wątpliwości i pytań, z uwzględnieniem aktualnej daty (30 września 2025 r.), co ma kluczowe znaczenie dla proceduralnych aspektów.1. Podstawy prawne skreślenia z listy studentów i ocena opieszałości UczelniDecyzja Rektora z 1 lutego 2024 r. o skreśleniu z listy studentów znajduje podstawę w art. 108 ust. 1 pkt 2 i 4 PSWN, który przewiduje skreślenie za stwierdzenie braku postępów w nauce (brak zaliczeń semestrów) oraz niewniesienie opłat związanych z odbywaniem studiów. Decyzja ta jest administracyjna (art. 108 ust. 3 PSWN), co oznacza, że musi być pisemna, zawierać uzasadnienie i pouczenie o środkach odwoławczych. W uzasadnieniu wskazano brak opłat i zaliczeń, co jest zgodne z regulaminem studiów Uczelni (typowy dla uczelni niepublicznych, np. w Wyższej Szkole Nauk o Zdrowiu w Bydgoszczy regulamin wymaga co najmniej 30 ECTS na semestr i terminowych wpłat).Ocena opieszałości Uczelni (wątpliwość nr 1): Ustawa nie narzuca sztywnego terminu na wydanie decyzji o skreśleniu – uczelnia ma dyskrecjonalną swobodę, ale musi działać w sposób celowy i ekonomiczny (art. 7 przez 39 KPA, stosowane subsydiarnie do decyzji uczelnianych na podstawie art. 250 PSWN). W praktyce, przed skreśleniem uczelnia powinna wezwać studenta do zapłaty i zaliczeń, wyznaczając termin (np. 14–30 dni), co zapobiega zarzutom bezczynności. Orzecznictwo Wojewódzkich Sądów Administracyjnych (WSA) podkreśla, że opieszałość (jak 5 lat) może być podstawą do zarzutu naruszenia zasady zaufania do organu administracji publicznej (art. 8 KPA), zwłaszcza jeśli student mógł legitymizować się statusem studenta bez realnego postępu. W tym przypadku brak działań przez 5 lat sugeruje zaniedbanie, co mogłoby być argumentem w sporze cywilnym (np. o zwrot opłat za "fikcyjne" semestry), ale nie unieważnia decyzji o skreśleniu. Uczelnia nie miała obowiązku skreślać po roku – to student ponosi odpowiedzialność za brak aktywności (art. 109 PSWN), ale jej bierność osłabia pozycję w żądaniu pełnych opłat.2. Prawo Uczelni do naliczenia pełnych kosztów studiów (pytanie nr 1)Czy Uczelnia miała prawo naliczyć 26 960 zł po 5 latach braku aktywności? Tak, ale z istotnymi zastrzeżeniami. Zgodnie z art. 160 PSWN, w uczelniach niepublicznych odpłatność za studia reguluje umowa pisemna, która określa wysokość czesnego, terminy wpłat i konsekwencje niewykonania zobowiązań. Całkowity koszt studiów magisterskich na kierunku Fizjoterapia (2 lata, ok. 26 500 zł) jest typowy dla prywatnych uczelni, w tym Wyższej Szkoły Nauk o Zdrowiu. Czesne naliczane jest za każdy semestr, w którym student jest zapisany na listę (nawet bez udziału w zajęciach), chyba że regulamin przewiduje inaczej. W decyzji o skreśleniu (1.02.2024 r.) żądanie obejmuje okres do daty skreślenia, co jest zgodne z praktyką – skreślenie powoduje zaprzestanie naliczania opłat za przyszłe semestry (np. regulaminy uczelni niepublicznych, jak w Wyższej Szkole Zdrowia w Gdańsku, wskazują obowiązek zapłaty do końca miesiąca skreślenia).Jednak naliczenie pełnej kwoty mimo braku faktycznego świadczenia usług (zajęcia, biblioteka) budzi wątpliwości co do zasady ekwiwalentności świadczeń (art. 353¹ KC). Orzecznictwo wskazuje, że jeśli student nie korzystał z usług, a uczelnia nie ponosiła realnych kosztów (np. brak angażowania wykładowców), żądanie pełnego czesnego może być nieproporcjonalne. W tym kontekście, opłacone 440 zł (czesne) + 900 zł (materiały) sugeruje minimalną aktywność na starcie, ale brak dalszego korzystania osłabia roszczenie Uczelni. Uczelnia miała prawo naliczyć, ale kwota może być kwestionowana w postępowaniu cywilnym jako nadmierna (art. 484 KC – bezpodstawne wzbogacenie).Ograniczenie odpowiedzialności do części semestru ostatniego uczestnictwa (pytanie nr 4): Tak, jest to możliwe. Zgodnie z art. 160 ust. 3 PSWN i typowymi regulaminami (np. Wyższa Szkoła Nauk o Zdrowiu – czesne miesięczne lub semestralne), opłata jest proporcjonalna do okresu korzystania. Jeśli ostatni faktyczny udział był np. w pierwszym semestrze, odpowiedzialność ogranicza się do tego okresu (przepis o rezygnacji: zwrot za niewykorzystane miesiące). W orzecznictwie SN (sygn. I CSK 620/17) podkreślono, że po rezygnacji lub braku aktywności zwrot przysługuje za przyszłe raty. Tu, choć nie było rezygnacji, analogia jest uzasadniona – student mógłby dowieść w sądzie, że po pewnym punkcie nie świadczono usług (brak dostępu do infrastruktury), ograniczając dług do ok. 20–30% całkowitego (w zależności od daty ostatniego semestru). Warto zebrać dowody (np. brak obecności na listach, brak materiałów dydaktycznych).3. Aspekt prawa konsumenckiego i możliwość zakwestionowania żądania 26 960 zł (pytanie nr 2; wątpliwość nr 3)Student jako konsument: Tak, student uczelni niepublicznej jest konsumentem w rozumieniu art. 22¹ KC i art. 2 pkt 1 UPrawnKons – umowa o warunkach odpłatności to umowa o świadczenie usług edukacyjnych, zawierana z wykorzystaniem wzorca umownego, na który student nie ma wpływu. TSUE w wyroku z 2018 r. (sprawa C-105/17) potwierdził stosowanie dyrektywy 93/13/EWG o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich do relacji uczelnia-student, co UOKiK wdrożył w kontroli praktyk uczelni.Klauzule abuzywne (niezgodne z prawem): Żądanie pełnej zapłaty za 5 lat bez względu na brak uczestnictwa może być klauzulą abuzywną (art. 385¹ KC), jeśli nieuzgodniona indywidualnie i rażąco narusza interesy studenta. Przykłady z Rejestru Klauzul Niedozwolonych UOKiK (np. sygn. XVII AmC 3770/10): Nakaz zapłaty całości czesnego po skreśleniu bez proporcjonalności. Brak zwrotu za niewykorzystane semestry. Jednostronna zmiana warunków bez notyfikacji. W umowach Wyższej Szkoły Nauk o Zdrowiu (wzór z regulaminu studiów) często przewiduje się stałe czesne "za cały tok studiów", co UOKiK uznawał za abuzywne, jeśli nie przewiduje wyjątków (np. decyzja UOKiK z 2011 r. wobec podobnych uczelni). Żądanie 26 960 zł (w tym materiały 900 zł) można zakwestionować: Postępowanie: Pozew o ustalenie nieważności klauzuli (art. 385² KC) lub o zapłatę zwrotu (jeśli nadpłata). Sąd Okręgowy właściwy miejscowo (siedziba Uczelni). Koszt: ok. 200–600 zł opłaty sądowej. Szanse: Wysokie, jeśli umowa zawiera klauzulę "obowiązek zapłaty za cały okres bez względu na uczestnictwo" – orzecznictwo SO w Warszawie (sygn. XVII AmA 144/13) unieważnia takie postanowienia. Student może powołać się na brak świadczenia wzajemnego (art. 494 KC). W świetle prawa konsumenckiego żądanie jest kwestionowalne – UOKiK zaleca negocjacje, a w razie fiaska – skargę do UOKiK lub pozew.4. Wartość proceduralnych środków zaskarżenia decyzji Rektora (pytanie nr 3)Wniosek o ponowne rozpatrzenie do Rektora (14 dni): Zgodnie z § 55 ust. 3 regulaminu studiów (typowy dla PSWN) i art. 127 § 1 KPA, termin wynosi 14 dni od doręczenia decyzji. Decyzja z 1.02.2024 r. – termin minął ok. 15.02.2024 r. Brak możliwości przywrócenia terminu bez uzasadnionego powodu (np. brak doręczenia – art. 58 § 1 KPA). Nie warto – wniosek byłby odrzucony.Skarga do WSA (30 dni): Decyzja Rektora jest ostateczna administracyjnie (art. 108 ust. 3 PSWN), skarga do WSA w terminie 30 dni od doręczenia (art. 53 § 1 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi z 2004 r., Dz.U. 2022 poz. 329 t.j.). Termin minął ok. 2.03.2024 r. WSA bada legalność (np. czy opieszałość naruszyła art. 7 KPA), ale po upływie – bez szans (wyrok WSA w Gdańsku, sygn. III SA/Gd 85/25). Nie warto – jedyna droga to sąd cywilny (o roszczenia finansowe).Alternatywy: Negocjacje z Uczelnią (propozycja ugody na 20–50% długu). Skarga do UOKiK (bezterminowa, jeśli abuzywna klauzula). Pozew cywilny – termin przedawnienia 3 lata od skreślenia (art. 118 KC), czyli do 2027 r. Wnioski i rekomendacjeUczelnia miała prawo skreślić i naliczyć opłaty, ale 5-letnia opieszałość i pełne żądanie 26 960 zł są wątpliwe – zwłaszcza w świetle prawa konsumenckiego, gdzie klauzule abuzywne mogą unieważnić roszczenie. Ograniczenie do ostatniego semestru jest realne przy dowodach braku usług. Terminy administracyjne minęły, więc skupić się na cywilnym sporze: zbierz umowę, regulamin, dowody braku aktywności; skieruj wezwanie przedsądowe do Uczelni, potem pozew. Szanse na redukcję długu: 60–80%, zależnie od treści umowy. W razie potrzeby proszę o kontakt. Wszelkie dane o Naszej Kancelarii znajdują się na stronie www.adwokat-malak.com Pozdrawiam serdecznie Adwokat Arkadiusz Malak