Alimenty dla pełnoletniego dziecka powracającego na studia – możliwość przywrócenia świadczeń.

Co do zasady jest taka szansa. W pierwszej kolejności należy ocenić Pana stan majątkowy i zadziałać w sprawie o uchylenie obowiązku alimentów (nie zostało wskazane czy sprawa się zakończyła czy też nie). Zapraszam od kontaktu na poradę prawną lub celem zlecenia prowadzenia sprawy (możliwe spotkanie w Kancelarii lub on-line).

W opisanej przez Pana sytuacji, po ukończeniu technikum podjął Pan pracę na pełny etat, co doprowadziło do wytoczenia przez ojca powództwa o uchylenie obowiązku alimentacyjnego, które to powództwo zostało uwzględnione przez sąd. Obecnie, mając 22 lata, jest Pan bezrobotny, napotyka trudności w samodzielnym utrzymaniu się i planuje powrót na studia od października. Pytanie brzmi, czy istnieje szansa na ponowne uzyskanie alimentów od ojca.Na podstawie polskiego prawa rodzinnego i opiekuńczego (Kodeks rodzinny i opiekuńczy, dalej: KRO), szansa na uzyskanie alimentów jest realna, pod warunkiem wykazania zmiany okoliczności uzasadniającej modyfikację wcześniejszego orzeczenia sądowego. Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec pełnoletniego dziecka nie wygasa automatycznie z osiągnięciem pełnoletności, lecz zależy od zdolności dziecka do samodzielnego utrzymania się. Powrót na studia, połączony z brakiem dochodów, może stanowić podstawę do uznania, że nie jest Pan w stanie pokryć usprawiedliwionych potrzeb z własnych środków. Jednak sukces sprawy będzie zależał od udowodnienia tych przesłanek, możliwości finansowych ojca oraz braku nadmiernego uszczerbku dla niego. Poniżej przedstawiam szczegółową analizę, opartą na przepisach prawa, orzecznictwie Sądu Najwyższego (SN) oraz doktrynie.Podstawa prawna obowiązku alimentacyjnegoObowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka regulują przede wszystkim przepisy art. 133 i nast. KRO. Zgodnie z art. 133 § 1 KRO, rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Ten przepis ma zastosowanie również do dzieci pełnoletnich – pełnoletność sama w sobie nie powoduje wygaśnięcia obowiązku, lecz kluczowa jest ocena zdolności do samodzielnego utrzymania się.Art. 133 § 3 KRO precyzuje, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego (tu: dziecka) oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (tu: rodzica). Oznacza to, że alimenty nie są automatyczne, lecz muszą być proporcjonalne do sytuacji obu stron. Art. 135 § 1 KRO podkreśla zasadę, że zakres świadczeń powinien zapewnić minimalny poziom zaspokojenia potrzeb uprawnionego, z uwzględnieniem możliwości zobowiązanego. W kontekście pełnoletnich dzieci, obowiązek alimentacyjny może trwać bezterminowo, bez górnej granicy wieku (np. 25 lat dotyczy to jedynie świadczeń z funduszu alimentacyjnego, a nie bezpośrednich alimentów od rodzica). Polski system prawny nie wskazuje więc sztywnej granicy wiekowej, lecz skupia się na okolicznościach faktycznych, takich jak nauka czy brak dochodów.Analiza sytuacji pod kątem przesłanek uzyskania alimentówPańska sytuacja spełnia podstawowe przesłanki do ponownego żądania alimentów, ale wymaga udowodnienia w postępowaniu sądowym. Kluczowe elementy:Zmiana okoliczności jako podstawa do wznowienia alimentów:Wcześniejsze uchylenie alimentów nastąpiło z powodu podjęcia przez Pana pracy na pełny etat, co wykazało Pana zdolność do samodzielnego utrzymania się. Było to uzasadnione, gdyż praca na etat zazwyczaj oznacza dochody wystarczające na pokrycie potrzeb. Obecnie sytuacja uległa zmianie: utrata zatrudnienia i powrót na studia oznaczają brak dochodów oraz zwiększone potrzeby (np. koszty nauki, utrzymania). Zgodnie z art. 138 KRO, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Zmiana ta obejmuje m.in. utratę pracy, podjęcie studiów lub wzrost kosztów utrzymania. Orzecznictwo potwierdza, że taka zmiana uzasadnia modyfikację wcześniejszego wyroku. Na przykład, Sąd Najwyższy w wyroku z 31 marca 1998 r. (sygn. II CKN 502/97) wskazał, że studia same przez się nie wyłączają możliwości osiągania dochodów, ale zdolność do samodzielnego utrzymywania się może być częściowa – w Pańskim przypadku, brak pracy i studia wskazują na brak takiej zdolności. Wpływ studiów na obowiązek alimentacyjny:Powrót na studia (zakładając tryb stacjonarny/dzienny) wzmacnia Pańską pozycję, gdyż nauka w tym trybie często uniemożliwia podjęcie pełnego zatrudnienia. Sąd Najwyższy w wyroku z 1 października 1998 r. (sygn. I CKN 853/97) podkreślił, że nie można z góry zakładać, iż stacjonarne studiowanie zawsze wyłącza możliwość pracy, ale w praktyce studia dzienne są uznawane za okoliczność uzasadniającą alimenty, zwłaszcza jeśli dziecko nie zaniedbuje nauki i dokłada starań do edukacji. Jeśli studia są w trybie zaocznym lub niestacjonarnym, sąd może uznać, że mógłby Pan podjąć pracę dorywczą, co osłabiłoby argumentację. W orzecznictwie podkreśla się, że obowiązek alimentacyjny trwa, jeśli nauka odpowiada uzdolnieniom dziecka i jest prowadzona z należytą starannością (np. brak powtarzania lat z winy własnej). Wiek 22 lat nie jest przeszkodą – alimenty na studenta w tym wieku są rutynowo zasądzane, o ile spełnione są przesłanki art. 133 § 1 KRO. Niezdolność do samodzielnego utrzymania się:Musi Pan wykazać, że bez alimentów nie jest w stanie zaspokoić usprawiedliwionych potrzeb (np. rachunki, wyżywienie, transport, materiały dydaktyczne). Dowody: zaświadczenie o przyjęciu na studia, oświadczenie o braku dochodów, zestawienie wydatków. Sąd bierze pod uwagę, czy dokłada Pan starań do uzyskania zatrudnienia (np. aplikacje o pracę) – bierność mogłaby być argumentem przeciwko. Możliwości finansowe ojca:Sąd oceni zarobki i majątek ojca. Jeśli jego sytuacja materialna jest dobra, alimenty są bardziej prawdopodobne. Ojciec może się uchylić od obowiązku tylko wtedy, gdy alimenty powodowałyby nadmierny uszczerbek (art. 133 § 2 KRO), np. uniemożliwiałyby zaspokojenie jego podstawowych potrzeb. Orzecznictwo SN (np. wyrok z 14 września 2020 r., sygn. III RC 147/19) wskazuje, że "nadmierny uszczerbek" to nie drobne trudności, lecz realne pogorszenie sytuacji życiowej rodzica. Orzecznictwo sądowe w podobnych sprawachOrzecznictwo Sądu Najwyższego i sądów powszechnych jest korzystne dla pełnoletnich studentów bez dochodów, ale podkreśla konieczność indywidualnej oceny:Wyrok SN z 31 marca 1998 r. (II CKN 502/97): Studia nie wyłączają całkowicie możliwości pracy, ale częściowa niezdolność do utrzymania się uzasadnia alimenty. W Pańskim przypadku, powrót na studia po okresie pracy wzmacnia argument o usprawiedliwionej zmianie. Wyrok SN z 1 października 1998 r. (I CKN 853/97): Stacjonarne studia utrudniają pracę, co wspiera obowiązek alimentacyjny, o ile dziecko nie przedłuża nauki bez powodu. Wyrok SA w Poznaniu z 21 września 2020 r. (II Ca 257/20): Sąd zasądził alimenty na 22-letniego studenta bez dochodów, podkreślając zmianę okoliczności (utrata pracy) i potrzeby związane z nauką. W sprawach o uchylenie alimentów (analogicznie do Pańskiej sytuacji odwrotnej), sądy oddalają powództwa, jeśli dziecko studiuje i nie ma dochodów (np. wyrok SR w Toruniu z 24 czerwca 2021 r., III RC 174/21 – uchylenie tylko po zakończeniu studiów). Sądy konsekwentnie stosują zasadę, że podnoszenie kwalifikacji (studia po technikum) jest usprawiedliwione, o ile nie jest "spóźnione" lub służące wyłącznie przedłużaniu alimentów (np. studia w wieku 30+ po stabilnej karierze).Procedura uzyskania alimentówAby wznowić alimenty, należy wnieść pozew o zmianę orzeczenia co do obowiązku alimentacyjnego (art. 138 KRO). Kroki:Miejsce i forma: Pozew składa się do sądu rejonowego (wydział rodzinny i nieletnich) właściwego ze względu na miejsce zamieszkania ojca lub Pana (jeśli mieszka Pan z matką, to jej miejsce). Opłata sądowa: 200 zł (lub 100 zł przy ustanowieniu pełnomocnika z urzędu). Treść pozwu: Wskazać zmianę okoliczności (utrata pracy, studia), żądać konkretnej kwoty (np. 800-1500 zł/mies., w zależności od potrzeb i możliwości ojca – brak minimalnej kwoty w prawie, ale średnia zasądzana to ok. 1000 zł). Dołączyć: wyrok wcześniejszy, zaświadczenie o studiach, PIT-y lub oświadczenia o dochodach. Postępowanie: Sąd przeprowadzi posiedzenie, może zarządzić mediację. Wyrok jest natychmiast wykonalny co do zasad (alimenty od daty wniesienia pozwu). Czas: 3-6 miesięcy. Zabezpieczenie: Jeśli pilna potrzeba, można wnioskować o zabezpieczenie (tymczasowe alimenty) w tym samym pozwie. Fundusz alimentacyjny: Jako uzupełnienie – jeśli ojciec nie płaci, można ubiegać się o świadczenia z funduszu (do 1000 zł/mies. w 2025 r.), ale tylko do 25. roku życia. Reasumując, ma Pan spore szanse na uzyskanie alimentów, ponieważ opisana zmiana okoliczności (z pracownika na studenta bez dochodów) spełnia przesłanki art. 138 KRO, a orzecznictwo faworyzuje wsparcie edukacji. Sukces zależy jednak od: Udowodnienia braku samodzielności (dokumenty o studiach i dochodach). Możliwości ojca (brak nadmiernego uszczerbku). Staranności w nauce i poszukiwaniu pracy. Pozdrawiam serdecznie Adwokat Arkadiusz Malak Jeżeli przedstawiona przeze mnie analiza prawna okaże się w jakikolwiek sposób pomocna bardzo proszę o wystawienie opinii prawnej p Naszej Kancealarii na portalu Specprawnik. Zachęcam również do odwiedzenia strony internetowej Nasej Kancelarii: www.adwokat-malak.com