ZACHOWEK – CO TO JEST, KOMU PRZYSŁUGUJE I JAK GO OBLICZYĆ?

ZACHOWEK – CO TO JEST, KOMU PRZYSŁUGUJE I JAK GO OBLICZYĆ?

Zainteresowanie tematyką zachowku nie słabnie, a pytania i wątpliwości dotyczące zachowku budzą spore emocje. Dlatego bez zbędnego przeciągania zapraszamy do przeczytania poniższego wpisu, w którym jako Kancelaria Prawna odpowiemy czym jest zachowek, komu przysługuje oraz jak go obliczyć. Zapraszamy również do wpisu o Rodzaje testamentów i ich ważność

ZACHOWEK – jest to instytucja prawa spadkowego, której zadaniem jest ochrona najbliższych osób spadkodawcy przed dowolnym korzystaniem przez niego ze swobody testowania i rozporządzania jeszcze za życia swoim majątkiem w drodze darowizn.

Kiedy można dochodzić zachowku? Gdy zmarły spisał testament, w którym pominął członków rodziny, czyli np. przepisał nieruchomość wyłącznie na jednego syna czy córkę. Po otwarciu testamentu, spadkobiercy ustawowi w dalszym ciągu mogą się domagać o udział w schedzie spadkowej. Można więc przyjąć, że prawo do zachowku jest formą zadośćuczynienia dla osób pominiętych w testamencie.

KOMU PRZYSŁUGUJE ZACHOWEK?

Zgodnie z art. 991 § 1 k.c. prawo do zachowku przysługuje:

  • Zstępnym (tj. dzieci, wnuki);

  • Małżonkowi

  • Rodzicom spadkodawcy, jeżeli są powołani do spadku z ustawy

KOMU PRAWO ZACHOWKU NIE PRZYSŁUGUJE?

  • Dalszym krewnym (tj. teściowie, synowa/zięć);

  • Osobom, które zostały wydziedziczone w testamencie;

lub

  • zostały uznane za niegodne dziedziczenia;

lub

  • zrzekły się dziedziczenia;

  • Małżonkowi, który pozostawał w separacji w chwili śmierci spadkodawcy;

lub

  • Małżonkowi, wobec którego spadkodawca wniósł pozew o rozwód z wyłącznej jego winy;

  • Osobom uprawnionym do zachowku, które otrzymały już od spadkodawcy darowizny o wartości, która jest co najmniej równa wartości przypadającego im zachowku.

SPOSÓB OBLICZANIA ZACHOWKU

Zachowek jest wartością wyrażoną w pieniądzu, obliczoną w określony sposób na podstawie przepisów kodeksu cywilnego.

Obliczenie należnego zachowku wymaga w pierwszej kolejności ustalenia udziału spadkowego, który przypadałby danemu spadkobiercy przy dziedziczeniu ustawowym. Ponadto wymaga ustalenia, jakiej jego części spadkobierca może się domagać.

Zstępnym, małżonkowi i rodzicom spadkodawcy, którzy byli powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli uprawniony zstępny jest małoletni  2/3 wartości udziału spadkowego, który przypadłby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym, a w innych przypadkach  połowa wartości tego udziału.

UWAGA! Przy ustalaniu udziału spadkowego mającego być podstawą do obliczenia zachowku uwzględnić należy spadkobierców niegodnych i spadkobierców, którzy spadek odrzucili, a z kolei nie brać pod uwagę spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia lub zostali wydziedziczeni.

Otrzymany w powyższy sposób ułamek należy pomnożyć przez substrat zachowku (na substrat składa się czysta wartość spadku powiększona o darowizny podlegające doliczeniu z mocy przepisów k.c.)

Przez czystą wartość spadku rozumie się wartość aktywów spadkowych pomniejszoną o wysokość długów spadkowych. Co ważne przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i potrąceń, a dolicza się darowizny i zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.

WAŻNE! Ustawodawca wyłączył potrzebę uwzględniania darowizn drobnych zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych oraz darowizn dokonanych na rzecz osób niebędących spadkobiercami lub uprawnionymi do zachowku dawniej niż przed dziesięciu laty licząc wstecz od otwarcia spadku.

W ramach obliczania zachowku nie podaje się darowizn, jakie spadkodawca poczynił w czasie, kiedy jeszcze zstępnych nie miał. Aczkolwiek nie odnosi się to do darowizn uczynionych na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego.

Z kolei obliczając zachowek należny małżonkowi, nie dolicza się do spadku darowizn, które uczynił spadkodawca przed zawarciem z nim małżeństwa.

Warto zaznaczyć, że wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen – z momentu ustalania zachowku.

Na sam koniec wspomnieć należy także, że zapis windykacyjny  i darowizna poczynione przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego do zachowku podlegają zaliczeniu na należny mu zachowek. Gdy uprawnionym do zachowku jest dalszy zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek również zapis windykacyjny i darowiznę. Ważne jest by były one dokonane przez spadkodawcę na rzecz jego wstępnego.

Czym jest zapis windykacyjny? Jest to rozporządzenie testamentowe, dzięki któremu oznaczona osoba nabywa przedmiot zapisu z chwilą otwarcia spadku, a więc chwilą śmierci spadkodawcy.

Jeśli chcesz skorzystać z pomocy prawnej, zapraszamy Cię do kontaktu z naszą Kancelarią:

58 354 10 88 lub kom. 784 576 666 email: info@kancelaria-temida.com

Skorzystaj z pomocy naszej Kancelarii bez wychodzenia z domu! Umów się na wideoporadę lub poradę telefoniczną!