Umowa deweloperska: co, kiedy i jak?

Zakup nieruchomości wiąże się niejednokrotnie z przygotowaniem dużych pokładów energii, informacji oraz środków finansowych, często stanowiących oszczędności życia. Ponadto nie każdy zakup nieruchomości podlega tym samym regułom prawnym.  Nabycie nieruchomości może bowiem następować w ramach rynku pierwotnego lub wtórnego, a w ramach tego pierwszego również występują dwa tryby nabycia tj. zgodnie z ustawą deweloperską oraz poza reżimem ww. ustawy.

 

Sama ustawa o ochronie praw nabywcy lokali mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, zwana również „ustawą deweloperską” była odpowiedzią na problemy nabywców wynikające z braku należytego zabezpieczenia praw nabywców lokali mieszkalnych i domów jednorodzinnych wskazywane w postanowieniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 sierpnia 2010 r. (S. 3/2010, LexPolonica nr 2411627, OTK-B 2010, nr 6, poz. 407).

Wprowadzenie umowy miało za zadanie ograniczenie funkcjonujących w obrocie umów przedwstępnych i rezerwacyjnych zawieranych przez Deweloperów i Nabywców w zwykłej formie pisemnej.

 

Umowa deweloperska zawierana jest wyłącznie z deweloperem przez nabywcę w trakcie prowadzenia przez dewelopera przedsięwzięcia deweloperskiego czyli procesu, w wyniku realizacji którego na rzecz nabywcy ustanowione lub przeniesione zostaje prawo własności lokalu mieszkalnego lub nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym lub użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności domu jednorodzinnego na niej posadowionego stanowiącego odrębną nieruchomość oraz czynności faktyczne i prawne niezbędne do rozpoczęcia budowy oraz oddania obiektu budowlanego do użytkowania. Status dewelopera może mieć wyłącznie przedsiębiorca prowadzący taką działalność. Nabywcą może być wyłącznie osoba fizyczna, nieprowadząca działalności gospodarczej.

 

Sama umowa deweloperska nie przenosi prawa własności nieruchomości na nabywcę, jest umową dwustronnie zobowiązującą, na podstawie której deweloper zobowiązany jest do wybudowania i przeniesienia wyodrębnionego prawa własności lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego na nabywcę, a nabywca jest zobowiązany między innymi do całkowitej zapłaty ceny na rzecz dewelopera przed przeniesieniem tego prawa.

 

Co powinna zawierać umowa deweloperska?

Pomimo, że ustawodawca nie określił wprost essentialia negoti czyli przedmiotowo istotnych elementów treści czynności prawnej, za takie w mojej ocenie należy traktować elementy określone w art. 22 ustawy deweloperskiej, a także prospekt informacyjny wraz ze wszelkimi załącznikami, co wynika z art. 20 ust. 2 ustawy. Co prawda katalog warunków, które powinny zostać opisane w umowie deweloperskiej wskazany w wyżej wymienionym przepisie jest katalogiem otwartym to brak któregokolwiek ze wskazanych elementów daje nabywcy prawo do odstąpienia od umowy deweloperskiej.

 

Zgodnie z art. 22 ustawy deweloperskiej umowa zawierać powinna:

1. określenie stron, miejsca i daty podpisania umowy deweloperskiej;
2. cenę nabycia prawa własności lokalu mieszkalnego lub nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym;
3. informację o nieruchomości, na której przeprowadzone ma być przedsięwzięcie deweloperskie obejmującą informację o powierzchni działki, stanie prawnym nieruchomości, w szczególności oznaczenie właściciela lub użytkownika wieczystego, istniejących na niej obciążeniach hipotecznych i służebnościach;
4. określenie położenia oraz istotnych cech domu jednorodzinnego, będącego przedmiotem umowy deweloperskiej, lub budynku, w którym ma znajdować się lokal mieszkalny będący przedmiotem tej umowy;
5. określenie usytuowania lokalu mieszkalnego w budynku;
6. określenie powierzchni i układu pomieszczeń oraz zakresu i standardu prac wykończeniowych, do których wykonania zobowiązuje się deweloper;
7. termin przeniesienia na nabywcę prawa własności lokalu mieszkalnego lub nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym;
8. wysokość i terminy lub warunki spełniania świadczeń pieniężnych przez nabywcę na rzecz dewelopera;
9. informacje dotyczące:

1. mieszkaniowego rachunku powierniczego, a w szczególności numer rachunku, zasady dysponowania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku oraz informację o kosztach prowadzenia rachunku,
2. gwarancji bankowej, a w szczególności nazwę banku, gwarantowaną kwotę oraz termin obowiązywania gwarancji albo
3. gwarancji ubezpieczeniowej, a w szczególności nazwę ubezpieczyciela, gwarantowaną kwotę oraz termin obowiązywania gwarancji;

1. numer pozwolenia na budowę oraz oznaczenie organu, który je wydał oraz informację czy jest ostateczne lub czy jest zaskarżone;
2. termin rozpoczęcia i zakończenia prac budowlanych danego przedsięwzięcia deweloperskiego;
3. określenie warunków odstąpienia od umowy deweloperskiej, o których mowa w art. 29, a także warunków zwrotu środków pieniężnych wpłaconych przez nabywcę w razie skorzystania z tego prawa;
4. określenie wysokości odsetek i kar umownych dla stron umowy deweloperskiej;
5. wskazanie sposobu pomiaru powierzchni lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego;
6. oświadczenie nabywcy o odbiorze prospektu informacyjnego wraz z załącznikami i zapoznaniu się przez nabywcę z ich treścią, w tym poinformowaniu nabywcy przez dewelopera o możliwości zapoznania się z dokumentami, o których mowa w art. 21;
7. termin i sposób zawiadomienia nabywcy o odbiorze lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego;
8. informację o zgodzie banku lub innego wierzyciela zabezpieczonego hipoteką na bezobciążeniowe wyodrębnienie lokalu mieszkalnego i przeniesienie jego własności po wpłacie pełnej ceny przez nabywcę, jeżeli takie obciążenie istnieje, albo informację o braku takiej zgody albo informację o zgodzie banku lub innego wierzyciela zabezpieczonego hipoteką na bezobciążeniowe przeniesienie na nabywcę własności nieruchomości wraz z domem jednorodzinnym lub użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności domu jednorodzinnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub przeniesienie ułamkowej części własności nieruchomości wraz z prawem do wyłącznego korzystania z części nieruchomości służącej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych po wpłacie pełnej ceny przez nabywcę, jeżeli takie obciążenie istnieje, albo informację o braku takiej zgody;
9. zobowiązanie dewelopera do wybudowania budynku, wyodrębnienia lokalu mieszkalnego i przeniesienia prawa własności tego lokalu oraz praw niezbędnych do korzystania z lokalu na nabywcę, albo przeniesienia na nabywcę własności nieruchomości wraz z domem jednorodzinnym lub użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności domu jednorodzinnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub przeniesienia ułamkowej części własności nieruchomości wraz z prawem do wyłącznego korzystania z części nieruchomości służącej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych.

 

Co daje umowa deweloperska?

W pierwszej kolejności ustawa deweloperska ma za zadanie chronić prawa nabywcy. Ustawa wymienia kilka sposobów ochrony praw nabywcy, z czego najczęściej stosowany jest otwarty mieszkaniowy rachunek powierniczy (MRP), prowadzony jako rachunek powierniczy w rozumieniu prawa bankowego. Otwarcie i prowadzenie MRP jest obligatoryjne dla każdego przedsięwzięcia deweloperskiego. MRP stanowi formę kontroli banku prowadzącego rachunek nad przedsięwzięciem deweloperskim, który dokonuje kontroli zakończenia każdego z etapów przedsięwzięcia deweloperskiego określonego w harmonogramie przedsięwzięcia deweloperskiego, przed dokonaniem wypłaty z otwartego mieszkaniowego rachunku powierniczego na rzecz dewelopera. Dopiero po stwierdzeniu przez pracownika banku zakończenia danego etapu, bank wypłaca deweloperowi środki zgromadzone przez nabywcę na rachunku. Środki wypłacone przez bank deweloperowi mogą zostać przeznaczone wyłącznie do realizacji danego konkretnego przedsięwzięcia deweloperskiego, natomiast nie mogą zostać wykorzystane przez dewelopera w inny sposób np. na finansowanie innego przedsięwzięcia, pokrycie strat itp. Ponadto środki są ewidencjonowane odrębnie dla każdego nabywcy na subkontach, a nabywca ma prawo do informacji o dokonanych wpłatach i wypłatach bez obawy naruszenia tajemnicy bankowej, o której mowa w stosownych przepisach.

 

Poza mieszkaniowym rachunkiem powierniczym elementem chroniącym nabywcę jest konieczność sporządzenia przez dewelopera prospektu informacyjnego obejmującego w szczególności: doświadczenie dewelopera, wykazanie tytułu do nieruchomości, na której prowadzone jest przedsięwzięcie deweloperskie, wskazanie pozwolenia na budowę oraz przedstawienie harmonogramu, którego realizacja stanowi między innymi podstawę do wypłaty środków zgromadzonych na MRP. Całość powyższego daje nabywcy możliwość zapoznania się z doświadczeniami dewelopera, a także z pracami i terminami ich oddania przewidzianymi przez dewelopera.

 

Umowa deweloperska sporządzana jest wyłącznie w formie aktu notarialnego i stanowi podstawę do ujawnienia roszczenia nabywcy o wybudowanie budynku, wyodrębnienie i przeniesienie prawa własności lokalu mieszkalnego lub nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym oraz praw z nim związanych na rzecz nabywcy.

 

Wskazać należy przy tym, że brak jest jednego ogólnego wzorca umowy deweloperskiej i trzeba pamiętać, że każdą umowę należy traktować w sposób indywidualny, przede wszystkim pod kątem elementów koniecznych, a także pod kątem postanowień dodatkowych, które mogą się okazać mniej lub bardziej korzystne dla nabywcy.