Przepisy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych niezgodne z Konstytucją RP - możliwe nadpłaty w podatku od nieruchomości

Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych w grudniu 2017 r. dwukrotnie zagościła na wokandzie Trybunału Konstytucyjnego, odpowiednio w dniu 12 grudnia (SK 13/15) oraz 13 grudnia 2017 r. (SK 48/15). Za każdym razem Trybunał stwierdził niezgodność zaskarżonych przepisów w Konstytucją.

Opodatkowanie gruntu najwyższą stawką wyłącznie w oparciu o przesłankę posiadania gruntu przez przedsiębiorcę

W wyroku z dnia 12 grudnia 2017 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że jeden z przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych rozumiany w ten sposób, że wystarczającą przesłanką zakwalifikowania gruntu podlegającego opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości do kategorii gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jest prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną będącą jego współposiadaczem, jest niezgodny z Konstytucją.

Tym samym Trybunał uznał, że nałożenie obowiązku podatkowego w podatku od nieruchomości na grunty niemające związku z działalnością gospodarczą oraz zastosowanie do tych gruntów najwyższej stawki podatkowej, wyłącznie ze względu na posiadanie tych gruntów przez przedsiębiorcę, stanowi nieproporcjonalną ingerencję w konstytucyjne prawo własności. Szczególnie istotne jest to przy współposiadaniu tego samego gruntu przez przedsiębiorcę oraz osobę nieprowadzącą działalności gospodarczej. Zdaniem Trybunału, nie można pomijać faktycznego sposobu wykorzystywania opodatkowanego gruntu.

Wyrok ten opublikowano w Dzienniku Ustaw RP z dnia 20 grudnia 2017 r. , pod pozycją 2372.

Wyrok wraz z uzasadnieniem znajduje się na portalu orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego (http://otk.trybunal.gov.pl/orzeczenia/).

Brak możliwości kwalifikowania budynku do budowli

Natomiast, w wyroku z dnia 13 grudnia 2017 r. (SK 48/15) Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność jednego z przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych w zakresie, w jakim przepis ten umożliwiał uznanie za budowlę obiektu budowlanego, który spełniał kryteria bycia budynkiem wskazane w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych.

Trybunał uznał, że nie można zaakceptować takiej interpretacji przepisów, zgodnie z którą pewne budynki mogłyby zostać uznane za budowle w świetle ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i opodatkowane jak budowle . W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, po pierwsze, przeczyłoby to logice, a po drugie przy dokonywaniu takiej oceny należałoby odwołać się do dodatkowej przesłanki, nieprzewidzianej ustawą, co nie jest dopuszczalne (co wywiedziono w zasady in dubio pro tributario oraz nullum tributum sine lege).

Wyrok ten został opublikowany w Dzienniku Ustaw RP z dnia 27 grudnia 2017 r. , pod pozycją 2432.

Wyrok nie jest jeszcze dostępny na portalu orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. Z informacją o wyroku można zapoznać się na stronie internetowej Trybunału www.trybunal.gov.pl, w zakładce postępowania i orzeczenia – komunikaty prasowe „po”.

Jakie uprawnienia ma podatnik w związku z uznaniem przepisów prawa podatkowego za niegodne z Konstytucją RP?

Podstawowym uprawnieniem jest złożenie wniosku o zwrot nadpłaty. Przyjmuje się wtedy, że nadpłata powstała w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Wysokość nadpłaty określa podatnik we wniosku o zwrot nadpłaty. Co do zasady, wraz z wnioskiem o zwrot nadpłaty podatnik zobowiązany będzie do złożenia skorygowanej deklaracji lub zeznania podatkowego.

Podatnik ma również prawo do oprocentowania nadpłaty od dnia jej powstania do dnia zwrotu lub upływu 30 dni od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Bardzo ważnym uprawnieniem podatnika jest możliwość wznowienia postępowania , gdy w jego sprawie wydano ostateczną decyzję podatkową lub prawomocny wyrok sądu administracyjnego. Wydanie decyzji lub wyroku na podstawie przepisu, o którego niezgodności z Konstytucją RP orzekł Trybunał Konstytucyjny, stanowi przesłankę wznowienia. W przypadku ostatecznej decyzji podatnik składa wniosek o wznowienie, natomiast gdy wydano w sprawie wyrok podatnik składa skargę o wznowienie.

Wniosek o stwierdzenie nadpłaty ze względu na orzeczoną niezgodność z Konstytucją RP przepisu prawa podatkowego następuje tylko na żądanie strony wniesione w ściśle określonym terminie od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego

Dlaczego data publikacji wyroku ma istotne znaczenie?

Od dnia publikacji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego biegnie bardzo ważny dla podatnika termin – termin jednego miesiąca na złożenie wniosku o wznowienie postępowania (gdy postępowanie w sprawie zakończyło się na ostatecznej decyzji podatkowej) lub trzech miesięcy do złożenia skargi o wznowienie postępowania sądowoadministracyjnego (gdy w sprawie prawomocnie orzekł sąd administracyjny).

Upływ wskazanych wyżej terminów skutkuje wygaśnięciem po stronie podatnika uprawnienia do złożenia wniosku o wznowienie postępowania. Uchybienie terminowi skutkować będzie odmową wznowienia postępowania.