Prawo cywilne. Nakaz zapłaty

Nakaz zapłaty.

Zapewne wielu Czytelników ma w swoim otoczeniu, czy to zawodowym, czy prywatnym osoby, które zaciągnęły u nich pożyczki i ich nie spłaciły w terminie lub które są ich dłużnikami na podstawie innych czynności prawnych takich jak na przykład z tytułu zawarcia umowy sprzedaży i niezapłacenia należności wynikającej z wystawionej faktury VAT. Co w takiej sytuacji zrobić? Żeby móc te należności odzyskać, w pierwszej kolejności należy wystąpić do sądu z powództwem o zapłatę. Co do zasady powództwo wytacza się przed sądem, w okręgu którego pozwany ma miejsce zamieszkania lub siedzibę. Należy więc ustalić, gdzie znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziby osoby (podmiotu), którą zamierzamy pozwać, a następnie pozew złożyć lub wysłać do sądu według miejsca zamieszkania lub siedziby tej osoby. Jeżeli pozwany nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, właściwość sądu oznacza się według miejsca jego pobytu w Polsce, a gdy nie jest ono znane lub nie leży w Polsce, według ostatniego miejsca zamieszkania pozwanego w Polsce. Bywa jednak również tak, że sądem właściwym może być inny sąd, niż sąd w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania lub siedziby. Na przykład w przypadku roszczeń wynikających z umów takich jak: roszczenie o zawarcie umowy, ustalenie jej treści, zmianę umowy, ustalenie istnienia umowy, wykonanie umowy, rozwiązanie lub unieważnienie umowy, a także o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, można wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania. Stanowią o tym przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. W celu ustalenia miejsca wykonania umowy należy jednak sięgnąć także po przepisy Kodeksu cywilnego, który w art. 454 stanowi, że jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę. Jednakże świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia. Powyższe oznacza, że jeżeli dochodzimy zapłaty kwoty wynikającej z niezapłaconej faktury VAT, w której wskazaliśmy sposób zapłaty przelewem bankowym na nasz rachunek bankowy prowadzony przez konkretny bank, którego oddział znajduje się w naszej miejscowości, to powództwo o zapłatę możemy wytoczyć także przed sąd, w którego okręgu mieszkamy. Jeżeli więc wystawiliśmy fakturę VAT, w której wskazaliśmy sposób zapłaty przelewem na rachunek bankowy prowadzony przez Bank „X” Oddział w Głogowie, to możemy dochodzić zapłaty przed Sądem Rejonowym w Głogowie. Dotyczy to oczywiście roszczeń nieprzekraczających kwoty 75.000 zł, gdyż roszczenia przekraczające tę wartość rozpoznawane są przez sądy okręgowe, a więc w tym przypadku przez Sąd Okręgowy w Legnicy. Po ustaleniu właściwości sądu przygotowujemy pozew i składamy go w sądzie. Co dzieje się dalej? Zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego, jeżeli przepis szczególny tak stanowi, sąd rozstrzyga sprawę, wydając nakaz zapłaty. Nakaz zapłaty sąd może wydać w kilku różnych postępowaniach. Między innymi w postępowaniu nakazowym, albo upominawczym. Sąd rozpozna sprawę w postępowaniu nakazowym jedynie na pisemny wniosek powoda zgłoszony w pozwie. Rozpoznanie takiej sprawy odbywa się na posiedzeniu niejawnym, a więc bez wyznaczania rozprawy i wzywania stron. Sąd wyda nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym tylko jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych, a okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie są udowodnione dołączonym do pozwu: dokumentem urzędowym, zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem, wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu,  zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym przez bank i niezapłaconym z powodu braku środków na rachunku bankowym. Sąd wyda również nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym przeciwko zobowiązanemu z weksla, czeku, warrantu lub rewersu należycie wypełnionego, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości. Ponadto sąd wyda nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym na podstawie dołączonej do pozwu umowy, dowodu spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego, dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego, odsetek w transakcjach handlowych określonych w ustawie z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 684). Sąd może wydać nakaz zapłaty, w postępowaniu nakazowym, jeżeli bank dochodzi roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych podpisanego przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowodu doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty. Wydając nakaz zapłaty sąd orzeka, że pozwany ma w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zaspokoić roszczenie w całości wraz z kosztami albo wnieść w tym terminie zarzuty. Nakaz zapłaty doręcza się stronom, pozwanemu wraz z pozwem, załącznikami i pouczeniami. Nakaz zapłaty z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności, co oznacza że taki nakaz można od razu skierować do Komornika Sądowego celem wszczęcia i prowadzenia egzekucji z majątku dłużnika (pozwanego). Sąd może wydać również nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. Nakaz taki wydaje się, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego, a w innych sprawach, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. W razie braku podstaw do wydania nakazu zapłaty przewodniczący wyznacza rozprawę. Nakaz zapłaty nie może być wydany, jeżeli według treści pozwu: roszczenie jest oczywiście bezzasadne, przytoczone okoliczności budzą wątpliwość, zaspokojenie roszczenia zależy od świadczenia wzajemnego, miejsce pobytu pozwanego nie jest znane albo gdyby doręczenie mu nakazu nie mogło nastąpić w kraju. Istotnym jest, że koszty opłaty od pozwu różnią się w zależności od tego, czy wnosimy o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym czy upominawczym. W przypadku postępowania upominawczego opłata wynosi 5% wartości przedmiotu sporu, natomiast w przypadku postępowania nakazowego ¼ część tej opłaty, a więc 1,25% wartości przedmiotu sporu. Wartością przedmiotu sporu jest przy tym kwota, której zapłaty dochodzimy w pozwie.