Kiedy należy mi się zachowek?

Kiedy należy mi się zachowek?

Twój bliski pominął Cię w trakcie tworzenia testamentu i nic nie dostałeś w drodze dziedziczenia? W takim razie masz inne roszczenie – roszczenie o zachowek. Tej instytucji prawa cywilnego poświęcę dzisiejszy artykuł.

Zgodnie z art. 991 § 1 kodeksu cywilnego, zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się:

  • jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym
  • w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału

Dla prostego przykładu: jesteś jedynakiem. Ojciec przed śmiercią spisał testament, w którym w całości do spadku powołał Twoją matkę (swoją żonę). W skład masy spadkowej wchodziła wyłącznie kwota 100.000 zł. Całość odziedziczyła matka. Wg. Ustawy, dostalibyście z mamą po 50.000 zł. Wobec jednak tak skonstruowanego testamentu otrzymasz 25.000 zł, chyba że jesteś trwale niezdolny do pracy albo jeżeli jesteś małoletni, to otrzymasz 33.000 zł (w przybliżeniu).

Są jednak przypadki, gdy zachowek się nie należy. Taka sytuacja ma miejsce wtedy, kiedy spadkodawca wydziedziczy Cię od zachowku. Przyczyny wydziedziczenia wymienia enumeratywnie kodeks cywilny. Zaliczają się do nich postępowania spadkobiercy, który:

  • wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego
  • dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci
  • uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Bardzo ważnym, aczkolwiek często zapominanym przepisem jest art. 994 kodeksu cywilnego, który wskazuje, że przy obliczaniu zachowku nie dolicza się do spadku drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty , licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.

Oznacza to więc, że każda darowizna na rzecz późniejszego spadkobiercy doliczana jest do wartości zachowku.

Skoro mamy już omówioną kwestię materialnoprawną, to teraz pozostaje mi omówić jak przebiega proces uzyskania zachowku. W pierwszej kolejności należy wezwać spadkobierców do dowolnego spełnienia świadczenia. W przypadku, gdyby nasze wezwanie okazało się bezskuteczne, pozostaje jedynie droga sądowa. Roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu.

Czasu jest więc wystarczająco, aby zadbać o swoje interesy.

W razie pytań, czy też wątpliwości, napisz do mnie maila na adres: prawnik@metropoliabydgoska.pl

Przemysław Piątek

radca prawny

tel.: 792-262-264

www.radcapiatek.pl

Podstawa prawna: art.  991, 994, 1007, 1008 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2018 r. poz. 1025)