Jak napisać zażalenie na postanowienie o umorzeniu lub odmowie wszczęcia postępowania karnego?

Zostaliśmy pokrzywdzeni w związku z przestępstwem popełnionym przez osobę trzecią. Miły policjant przyjął zawiadomienie, spisał zeznania i kazał wracać do domu. Po kilku tygodniach do naszych drzwi puka listonosz z przesyłką z Policji lub Prokuratury zawierającą postanowienie o umorzeniu lub odmowie wszczęcia postępowania w sprawie z naszego zawiadomienia. Co robić w takiej sytuacji? Poniżej postaram się przedstawić kilka, mam nadzieję przydatnych porad, w jaki sposób zaskarżyć niesatysfakcjonujące nas postanowienie organów ścigania.

Kto może wnieść zażalenie?

Krąg osób uprawnionych do wniesienia zażalenia na postanowienie organów ścigania umarzające postępowanie (zarówno dochodzenie jak i śledztwo) lub odmawiające jego wszczęcia został wskazany przez ustawodawcę w art. 306 k.p.k. Wśród osób uprawnionych, wskazanych w tym przepisie znalazł się oczywiście także pokrzywdzony.

Istotnym jest, że zgodnie ze wskazanym artykułem uprawnionym do złożenia zażalenia przysługuje prawo do zaznajomienia się z aktami. Osoba, która zdecyduje się zaskarżyć niepomyślne postanowienie nie musi zatem robić tego „w ciemno”. Przysługuje jej prawo do zapoznania się z treścią dokumentów zgromadzonych w toku czynności podjętych przez organy ścigania, może więc skontrolować co zrobiono w celu wyjaśnienia okoliczności związanych z przestępstwem albo czego nie zrobiono. Co więcej, pokrzywdzony jako strona postępowania może wnosić także o wydanie mu kopii dokumentów z akt sprawy, albo o wyrażenie zgodny na sporządzenie ich fotokopii. Należy jednak pamiętać, iż tak uzyskane dokumenty objęte są co do zasady tajemnicą postępowania karnego i nie mogą być udostępniane osobom innym, niż strony.

Jeżeli pokrzywdzonym jest niepełnoletnie dziecko, zażalenie w jego imieniu powinien złożyć rodzic, działający w charakterze przedstawiciela ustawowego. Problem rodzi się wtedy, gdy sprawcą działań, które mogą stanowić przestępstwo jest drugie z rodziców. W takiej sytuacji, dziecko powinno być reprezentowane przez przez kuratora ustanowionego przez sąd opiekuńczy na wniosek organu prowadzącego postępowanie.

Kiedy wnoszone jest zażalenie?

Zażalenie należy wnieść w przeciągu 7 dni od dnia otrzymania postanowienia o umorzeniu postępowania lub o odmowie jego wszczęcia. Termin liczymy od dnia następnego po dniu, w którym doręczono nam przesyłkę, np. jeżeli odebraliśmy postanowienie w dniu 10 stycznia 2017 roku, to upływ 7-dniowego terminu nastąpi z końcem dnia 17 stycznia 2017 roku. Termin do wniesienia środka zaskarżenia jest zachowany, jeżeli nasze zażalenie zostanie wysłane listem poleconym na adres właściwego organu. N ie liczy się zatem termin w jakim adresat faktycznie otrzymał przesyłkę, a data jej nadania.

Gdzie wnieść zażalenie?

Co do zasady zażalenie wnosimy do Sądu właściwego do rozpoznania sprawy (w uproszeniu – Sądu w rejonie którego popełniono czyn zabroniony), ale za pośrednictwem Prokuratora który wydał/zatwierdził zaskarżane przez nas postanowienie, tj.

Sąd Rejonowy w ………………………..

za pośrednictwem

Prokuratury Rejonowej w ………………………….

Nasze zażalenie powinno być zatem przesłane na adres właściwej Prokuratury

Co powinno zawierać zażalenie?

W części merytorycznej zażalenia należy wskazać wszelkie uchybienia i wady postępowania przeprowadzonego przez organy ścigania. Oczywiście dobrą praktyką jest wskazanie które przepisy postępowania zostały naruszone w związku z wydaniem postanowienia, ale absolutnie nie jest to warunkiem koniecznym jeżeli zażalenie sporządzane jest przez osobę nie będącą profesjonalistą i nie przesądza o sukcesie lub porażce naszego pisma.

Uzasadnienie zażalenia to miejsce w którym należy przedstawić i opisać wszelkie uchybienia, którymi naszym zdaniem dotknięte było postępowanie organów ścigania. Jeżeli nie przeprowadzono jakiś dowodów to należy wskazać jakich i jednocześnie opisać co takie dowody mogłyby udowodnić i do jakich wniosków doprowadzić organy ścigania i Sąd, gdyby zostały przeprowadzone. Jeżeli naszym zdaniem Policja nie przesłuchała wszystkich świadków, nie zabezpieczyła lub nie pozyskała jakiś dowodów to bezwzględnie należy dać temu wyraz właśnie w uzasadnieniu naszego zażalenia.

Należy pamiętać, że Sąd co do zasady będzie dysponował tylko materiałami zgromadzonymi (bądź też nie) przez organy ścigania oraz treściami zamieszczonymi w zażaleniu. Im dokładniej opiszemy swoje zastrzeżenia co do prawidłowości działań Policji, tym większa szansa, że Sąd podzieli nasze zdanie i uchyli postanowienie wydane przez Prokuratora.

Ile to kosztuje?

Nic! Wniesienie środka zaskarżenia w postępowaniu karnym jest wolne od opłat.

Czy warto?

Wielokrotnie zadawano mi pytanie, czy warto w ogóle składać zażalenie od postanowienia Prokuratora. Wśród ludzi często istnieje przekonanie, że Sąd zawsze stoi murem za organami ścigana, a wszelkie zażalenia, odwołania i skargi to tylko „pozory”, które mają na celu w jakiś tam sposób obłaskawić obywatela.

A więc czy warto? Moim zdaniem zdecydowanie warto. Jeżeli mamy choć cień wątpliwości odnośnie tego, czy organy ścigania wykonały swoją pracę w sposób prawidłowy (i nie chodzi tu o złośliwe działanie „na nie korzyść”, czy lenistwo, a zwykłe błędy czy niedopatrzenia, które mogą zdarzyć się każdemu) to w mojej ocenie należy złożyć zażalenie. Jeżeli Sąd podzieli nasze wątpliwości to uchyli postanowienie Prokuratora i przekaże sprawę do dalszego prowadzenia.

 

M.S.