Cofnięcie pozwu, zrzeczenie się roszczenia – co to za instytucje?

Niedawno kolejny raz spotkałam się z sytuacją, w której firma windykacyjna, jeszcze przed terminem pierwszej rozprawy, cofnęła pozew skierowany przeciwko mojemu Klientowi. Sąd wyznaczył mi termin na ustosunkowanie się do tej czynności. Po rozmowie z Klientem wniosłam o uznanie cofnięcia pozwu za niedopuszczalne i wydanie wyroku w sprawie. Dlaczego? Co to jest za instytucja i jakie pociąga za sobą skutki?

Zgodnie z art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku. Cofnięcie pozwu jest czynnością procesową i następuje poprzez złożenie przez powoda oświadczenia, że cofa pozew. Oświadczenie o cofnięciu pozwu może zostać złożone w piśmie procesowym lub ustnie do protokołu. Jak widzimy, ustawodawca odróżnia cofnięcie pozwu ze zrzeczeniem się roszczenia i bez zrzeczenia się roszczenia.  Pozew może zostać cofnięty bez zgody pozwanego jedynie do momentu rozpoczęcia rozprawy tj. najpóźniej po wywołaniu sprawy.  Na późniejszym etapie postępowania skuteczność oświadczenia o cofnięciu pozwu uzależniona już będzie od zgody pozwanego.

Zrzeczenie się roszczenia stanowi oświadczenie woli powoda, przez złożenie którego powód rezygnuje  ze zbadania jego zasadności w tym samym stanie faktycznym (czyli sytuacji) i wobec tego samego pozwanego, zatem jego roszczenie wygasa. W razie ponownego wytoczenia powództwa o to samo roszczenie i przeciwko temu samemu dłużnikowi (pozwanemu), Sąd powinien wydać wyrok oddalający powództwo , jeżeli dłużnik powoła się na wcześniejsze cofnięcie pozwu i zrzeczenie się roszczenia przez powoda w poprzednim procesie (tak m.in.  Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z 26.9.2012 r., sygn.akt II CSK 3/12, Legalis).

Jakie skutki pociąga za sobą cofnięcie pozwu?

- Pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa (sytuacja jest taka, jakby pozwu nigdy nie wniesiono),

- Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania,

- Pozwany może żądać od powoda zwrotu kosztów i to bez względu na to, czy cofnięcie było uzależnione od jego zgody, czy też nie (§ 2 in fine i § 3),

- W wypadku cofnięcia pozwu poza rozprawą – Przewodniczący odwołuje rozprawę (§ 3),

- W wypadku cofnięcia pozwu wraz ze zrzeczeniem się roszczenia – roszczenie wygasa.

Natomiast w razie cofnięcia pozwu bez zezwolenia strony pozwanej po rozpoczęciu rozprawy , gdy cofnięcie nie jest połączone ze zrzeczeniem się roszczenia, sąd rozpoznaje sprawę, ponieważ cofnięcie pozwu pozbawione jest skutków prawnych (orz. Sądu Najwyższego z 8.10.1959 r., 4 CR 1243/58).

Co do zasady sąd pozostaje związany cofnięciem pozwu. Słynne już, prawnicze „co do zasady” wskazuje na to, że jednak nie zawsze. Zgodnie z art. 203 § 4 k.p.c. Sąd może uznać te czynności za niedopuszczalne, jeżeli czynność taka: jest niezgodna z prawem; jest niezgodna z zasadami współżycia społecznego oraz zmierza do obejścia prawa. Przyczyny te stanowią zamknięty katalog, co oznacza, że Sąd nie może uznać powyższych czynności za niedopuszczalne z innych przyczyn, niż wskazane w przepisie. Przepis ten jednak nie określa, co należy rozumieć przez sprzeczność cofnięcia pozwu z prawem, z zasadami współżycia społecznego, czy też "zmierzanie do obejścia prawa". Sprzeczność z prawem wystąpi, gdy np. powód zrzeka się wynagrodzenia za pracę, alimentów itp. Sąd powinien również uznać cofnięcie pozwu za niedopuszczalne, jeżeli stwierdzi, że powód pod wpływem błędu, podstępu lub przymusu działa na swoją niekorzyść lub nie zdaje sobie sprawy z następstw tej czynności.

Wracając do omawianej na początku sprawy o zapłatę, powodowa firma zachowywała się wobec mojego Klienta w wyjątkowo agresywny sposób, przez co mam na myśli zastraszanie, nagminne telefony itp., pomimo że roszczenie było ewidentnie przedawnione. Z tych względów zależało nam na merytorycznym rozpoznaniu sprawy i wydaniu wyroku oddalającego powództwo , który oczywiście zapadł. Tylko takie zakończenie sprawy pozwoliło: mi na uznanie, że właściwie zabezpieczyłam interes mojego Klienta, a Jemu na… spokojny sen.

 

Moja kancelaria reprezentuje klientów w sprawach m.in. z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego, spadkowego, handlowego, postępowania cywilnego i egzekucyjnego oraz o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Zachęcam do kontaktu.

r. pr. Małgorzata Połubińska

Kancelaria Radcy Prawnego
Małgorzata Połubińska
ul. Kopernika 13 lok.104
10-510 Olsztyn

e-mail: polubinska.radcaprawny@gmail.com
tel. 664 761 661