Co wpływa na wysokość zadośćuczynienia?

Zadośćuczynienie jest współcześnie podstawowym środkiem ochrony dóbr osobistych . Ma ono na celu pieniężną kompensatę szkody niemajątkowej, której wartości tak naprawdę nie da się określić miarą pieniądza. Jednakże środki pieniężne w dzisiejszych realiach mogą w pewien sposób złagodzić ujemne przeżycia i doznania osoby poszkodowanej, ułatwić jej egzystencję.

Przechodząc już do samej wysokości tego świadczenia, możemy zauważyć kształtowanie się optymistycznych trendów, w porównaniu do lat ubiegłych, dotyczących wysokości przyznawanego przez sądy zadośćuczynienia.

Wysokość zadośćuczynienia, co jest oczywiste powinna odpowiadać wysokości krzywdy wyrządzonej poszkodowanemu – jednakże jak wspomniano już wcześniej jest to niemożliwe do spełnienia. Co zatem należy uwzględnić przy określaniu wysokości tego świadczenia? Zwraca się uwagę, że przy wymiarze zadośćuczynienia należy wziąć pod uwagę koszty nabycia różnych dóbr materialnych, które mogłyby pewnym sensie złagodzić ujemne doznania poszkodowanego. W praktyce orzeczniczej nierzadko możemy spotkać się z odwołaniem do kryterium stopy życiowej społeczeństwa, co niestety może wpływać na obniżenie wartości świadczenia . W jednym ze swoich wyroków SN, co zasługuje na aprobatę, odniósł się do wysokości dochodów sprawcy szkody.

W orzecznictwie podkreślono także, że przyznawanie niskich kwot zadośćuczynienia w przypadku gdy dochodzi do ciężkiego uszkodzenia ciał prowadzi do deprecjacji tak cennego dobra jakim jest zdrowie. Ponadto SN stwierdził, że przyznawanie zadośćuczynienia z tytułu poważnego rozstroju zdrowia i związanego z nim kalectwa nie należy uznawać za nadmierne, nawet jeśli będzie tak postrzegane przy uwzględnieniu przeciętnego poziomu życia i zamożności społeczeństwa, pod warunkiem adekwatności do doznanych obrażeń i trwałych następstw zdarzenia.

W przypadku uszkodzenia ciała wysokość zadośćuczynienia określana jest proporcjonalnie do procentowo określonego stopnia uszczerbku. W judykaturze podkreśla się jednak, iż tabele i stawki mogą mieć jedynie pomocnicze zastosowanie, ponieważ każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie. Nie mogą być one zatem stosowane mechanicznie w oderwaniu od stanu faktycznego sprawy.

Pomocnicze zastosowanie może mieć także określanie średniego wynagrodzenia. Przedstawiciele nauki postulują aby sumy przyznawane przez sądy w podobnych przypadkach były również podobne.

Przede wszystkim jednak wysokość zadośćuczynienia, o czym nie możemy zapominać, uwarunkowana jest od rozmiaru doznanej krzywdy.

Dla przykładu można wskazać kilka orzeczeń Sądu Najwyższego i Sądów powszechnych, odnośnie tego, od czego uzależniona jest wysokość zadośćuczynienia.

• Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 września 2010 r. podkreślił, że Sąd musi uwzględnić wszystkie okoliczności danego zdarzenia, a zwłaszcza rodzaj obrażeń i rozmiar związanych z nimi cierpień fizycznych i psychicznych, stopień kalectwa, poczucie nieprzydatności, konieczność korzystania ze wsparcia bliskich. Zadośćuczynienie powinno spełniać funkcję kompensacyjną.

• Sąd Apelacyjny w Katowicach w orzeczeniu z dnia 30 stycznia 2013 r., zaznaczył w ysokość sumy pieniężnej stanowiącej zadośćuczynienie za krzywdę, powinna być ustalona po uwzględnieniu wszelkich zachodzących okoliczności , zwłaszcza mających wpływ na rozmiar doznanej krzywdy. Określenie wysokości zadośćuczynienia powinno być więc dokonane z uwzględnieniem wszystkich zachodzących okoliczności danego przypadku. Tymi okolicznościami są, między innymi, nasilenie cierpień, długotrwałość choroby, stan ogólny poszkodowanego i jego trwałe następstwa. Poza tym, dla ustalenia wysokości zadośćuczynienia będzie mieć znaczenie wiek poszkodowanego, jego zawód, stosunki majątkowe stron, zachowanie się i postawa osoby odpowiedzialnej. Wszystkie te okoliczności muszą być analizowane indywidualnie w związku z osobą poszkodowanego.

• Ponadto Sąd Apelacyjny w Krakowie w orzeczeniu z dnia 16 stycznia 2013 r. zaznaczył, iż Dla określenia wysokości zadośćuczynienia może mieć znaczenie stopień winy sprawcy szkody .

​