10 najczęściej popełnianych błędów przy zawieraniu umowy przeniesienia autorskich praw majątkowych do utworu

W praktyce kancelarii spotykamy często umowy przeniesienia autorskich praw majątkowych do utworu, w których znajdują się błędy, sprawiające problemy interpretacyjne a nawet powodujące, że transakcja jest nieważna. Przeniesienie praw autorskich nie jest transakcją skomplikowaną, jeśli przy konstruowaniu umowy zadbamy o wszystkie niezbędne elementy, które zapewnią prawidłowe uregulowanie prawne.

Poniżej wybraliśmy te błędy, które pojawiają się najczęściej:

Błąd nr 1 - brak formy pisemnej

Umowa przeniesienia autorskich praw majątkowych musi mieć formę pisemną. Zgodnie z art. 53 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Zatem bez pisemnej umowy nie ma przeniesienia praw autorskich.

Błąd nr 2 - brak poprawnego określenia Utworu

Określenie przedmiotu umowy, który stanowi utwór jest niezbędne do prawidłowego uregulowania między stronami czego dotyczy umowa. Zdarza się, że strony posługują się pojęciem utworu nie definiując go nigdzie w umowie. Na podstawie tak zawartej umowy nie można stwierdzić czego faktycznie ona dotyczy, a więc do jakiego utworu prawa autorskie zostały przeniesione.

Według art. 53 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, nieważna jest umowa w części dotyczącej wszystkich utworów lub wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości. Błędem jest więc także „kupowanie” praw do wszystkich utworów jakie dany twórca stworzy. Trzeba utwory wyszczególnić i określić.

Błąd nr 3 - brak regulacji lub niewłaściwa regulacja dotycząca zakresu przejścia praw autorskich.

„Pola eksploatacji” to inaczej mówiąc sposoby korzystania z utworu. Wskazanie w umowie sposobu korzystania w jaki sposób chcemy udzielić prawa nabywcy jest obligatoryjne. Należy pamiętać, że niewymienione w umowie prawa, pozostają przy twórcy, który nadal może nimi swobodnie rozporządzać. Zgodnie z art. 41 ust. 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych umowa może dotyczyć tylko pól eksploatacji, które są znane w chwili jej zawarcia.

Błąd nr 4 - brak regulacji lub niewłaściwa regulacja dotycząca momentu przejścia praw autorskich

Moment przejścia praw autorskich najczęściej jest określany jako chwila przekazania utworu albo chwila zapłaty wynagrodzenia. Pierwsza opcja jest korzystna dla nabywcy, który może zwlekać z zapłatą, a już będzie posiadał prawa do utworu. Dla twórcy zdecydowanie bezpieczniejsza jest druga opcja, bo do momentu dokonania zapłaty nabywca nie ma praw do utworu.

Błąd nr 5 - brak regulacji lub niewłaściwa regulacja dotycząca czasu przejścia praw autorskich

Autorskie prawa majątkowe można przenieść na jakiś czas. Czyli można stać się „właścicielem” praw do utworu przez pewien okres, po którym prawa „wracają” do poprzedniego właściciela. Jeśli więc intencją stron jest wykluczenie wszelkich wątpliwości w tym zakresie warto zapisać, że prawa przenoszone są bez ograniczeń czasowych.

Błąd nr 6 - brak regulacji lub niewłaściwa regulacja dotycząca terytorium przejścia praw autorskich

Można przenieść prawa do korzystania z utworu na ograniczonym terytorium np. województwa, państwa. Podobnie jak z okresem na jaki prawa są przenoszone, warto wpisać do umowy, że prawa przenoszone są bez ograniczeń terytorialnych, jeśli jest taka wola stron.

Błąd nr 7 - brak regulacji lub niewłaściwa regulacja dotycząca wynagrodzenia za przejścia praw autorskich

Zgodnie z art. 45 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, jeżeli umowa dotyczy przeniesienia autorskich praw majątkowych na kilku polach eksploatacji, twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za każde z pól, chyba, że strony w umowie postanowią inaczej. Najczęściej negocjacje co do zakresu przeniesienia praw i wynagrodzenia dotyczą całości ustaleń, a zamiarem stron jest jedna opłata za przeniesienie praw na wszystkich polach. Jeżeli jednak tego nie zapiszemy w umowie, twórca będzie miał prawo dochodzenia wynagrodzenia odrębnie za każde pole eksploatacji wskazane w umowie.

Umowa przenosząca prawa autorskie musi określać, czy transakcja jest odpłatna czy też nieodpłatna, przy czym w tym ostatnim przypadku – darowizna może być odwołana, gdy obdarowany okaże się „rażąco niewdzięczny”. Jeżeli w umowie nie zapiszemy, że przeniesienie autorskich praw majątkowych nastąpiło nieodpłatnie, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia

Błąd nr 8 - brak regulacji lub niewłaściwa regulacja dotycząca praw zależnych

Istnienie utworu zależnego jest uzależnione od wcześniejszego powstania utworu pierwotnego, dlatego utworem zależnym jest np. tłumaczenie książki z języka polskiego na język obcy. W przypadku utworu zależnego trzeba pamiętać, o tym, że na rozporządzanie i korzystanie z opracowania należy uzyskać zgodę twórcy utworu pierwotnego.  Zgoda na rozporządzanie i korzystanie z opracowania powinna być uwzględniona w umowie wtedy, gdy twórca chce, aby nabywca mógł swobodnie dokonywać przeróbek utworu, np. adaptacji czy tłumaczeń.

Błąd nr 9 - brak regulacji dotyczących nośnika utworu

Czymś innym jest utwór, a czymś innym jest fizyczny nośnik, na którym utwór został zapisany. Utwór jest przejawem działalności twórczej człowieka, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. To wyraz myśli twórcy. Aby uzewnętrznić tę myśl twórca musi użyć nośnika fizycznego takiego jak kartka, dyskietka, płótno obrazu i wiele innych. Podobnie jak przeniesienie własności egzemplarza nie powoduje przeniesienia praw autorskich (kupując książkę czy płytę nie przysługują nam prawa autorskie np. do wydania tej książki drukiem), tak samo przejście autorskich praw majątkowych nie powoduje automatycznie przeniesienia własności egzemplarza utworu zgodnie z art. 52 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Błąd nr 10 - brak zabezpieczenia poufności

Często wysokość wynagrodzenia jest informacją, którą chcemy zachować w poufności. Dodatkowo w trakcie negocjacji umowy niejednokrotnie ujawniane są poufne informacje stanowiące dużą wartość dla jednej strony. Z tego uważamy, że klauzula poufności powinna znajdować się w każdej umowie. Prawidłowe postanowienie powinno nie tylko wskazywać co stanowi informacje poufne, jak strony zobowiązują się do zabezpieczenia przed ujawnieniem tych informacji, ale także, co grozi drugiej stronie w przypadku niedochowania tajemnicy.

Powyższa lista jest skrótem informacji dostępnych na https://lgl-iplaw.pl/2020/06/10-najczesciej-popelnianych-bledow-przy-zawieraniu-umowy-przeniesienia-autorskich-praw-majatkowych-do-utworu/

Gotowe wzory umów pozwalające na uniknęcie tych błędów dostepne są na: https://lgl-iplaw.pl/product/wzor-umowy-nabycia-praw-autorskich/ . Zapraszamy również do korzystania z indywidualnej porady prawnej w ramach, której przygotujemy umowę dopasowaną do konkretnej transakcji https://lgl-iplaw.pl/kontakt/

r pr Małgorzata Gradek Lewandowska