Prawa małżonka do dochodów z działalności drugiego

Małżeństwo stanowi podstawę dla założenia rodziny, a zgodnie z zasadami określonymi w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym spełnia ściśle określone funkcje nie tylko względem małżonków, dzieci, ale również społeczności oraz państwa. Małżonek ma określone prawa do dochodów z działalności drugiego w zależności od kilku czynników.

Zawarcie małżeństwa skutkuje wytworzeniem się w sferach osobistych małżonków praw i obowiązków względem siebie. Wyróżniamy prawa i obowiązki niemajątkowe oraz majątkowe. Niemajątkowy charakter posiadają: wspólne pożycie, wzajemna pomoc i wierność oraz współdziałanie dla dobra rodziny.

Z kolei prawa i obowiązki majątkowe dzielą się na trzy grupy.
W pierwszej znajdują się prawa i obowiązki majątkowe związane ściśle z elementami niemajątkowymi, które dotyczą:
1. przyczyniania się do zaspokajania materialnych potrzeb rodziny i organizowania środowiska materialnego, w którym przebywają członkowie rodziny,
2. odpowiedzialności majątkowej za wyżej wskazane zobowiązania,
3. reprezentowania małżonka.
Druga grupa obejmuje prawa i obowiązki, które dotyczą możliwości korzystania z osobistego majątku małżonka, a więc korzystania z rzeczy codziennego użytku, nieruchomości itd.
W trzeciej grupie znajdziemy prawa i obowiązki, które wynikają z małżeńskiego prawa majątkowego, głównie związanego z ich majątkiem wspólnym, ale również dotyczącego osobistych majątków małżonków. Małżonkowie są zobowiązani w taki sposób zarządzać majątkami, aby zapewnić zaspokojenie potrzeb rodziny.

Zgodnie z art. 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego każdy z małżonków ma obowiązek według swych sił oraz możliwości zarobkowych przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny. Obejmuje to również pracę we wspólnym gospodarstwie domowym oraz wychowywanie dzieci. Jeżeli jeden z małżonków pozostającym we wspólnym pożyciu nie spełnia tego obowiązku, sąd może nakazać, żeby wynagrodzenie za pracę lub inne należności były w całości albo części wypłacane drugiemu małżonkowi.

Rozróżniamy dwa główne ustroje majątkowe małżeńskie. Pierwszy z nich to ustawowy ustrój majątkowy. Powstaje on z mocy prawa z chwilą zawarcia małżeństwa i obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jego trwania. Pozostają one w zarządzie obojga małżonków. Do majątku wspólnego w szczególności należą:
1. wynagrodzenia za pracę oraz dochody z innej działalności zarobkowej. Dochodami z innej działalności są wszystkie te, które prowadzone są na własny rachunek. Dotyczą zarówno prowadzenie działalności gospodarczej, świadczenia usług (także przez pracowników), zarządzanie określonym majątkiem, przede wszystkim spółek handlowych, uczestniczenie w korzyściach, dochodach, zyskach osiąganych przez tego typu podmioty,
2. dochody z majątku wspólnego i osobistego każdego z małżonków,
3. środki zgromadzone na rachunkach funduszu emerytalnego.

Natomiast do majątku osobistego każdego z małżonków wchodzą między innymi: przedmioty nabyte przed powstaniem ustawowej wspólności, przedmioty nabyte przez dziedziczenie, zapis, darowiznę, przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia lub z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, przedmioty majątkowe uzyskane z tytuły nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków, prawa autorskie i pokrewne, prawa własności przemysłowej i prawa twórcy. Wyczerpująco określono w art. 33 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego składniki majątku, co do których co do zasady drugi małżonek nie ma praw.

W przypadku umownego ustroju małżeńskiego to małżonkowie przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego rozszerzają wspólność majątkową, ograniczają ją lub ustanawiają całkowitą rozdzielność lub rozdzielność z wyrównaniem dorobków. Wówczas sami formują swój ustrój, poprzez określenie, co jest ich majątkiem wspólnym, a co należy tylko i wyłącznie do jednego z nich i nie podlega władzy drugiego.

Źródło:
- ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.),
- „Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz”, pod red. Henryka Doleckiego i Tomasza Sokołowskiego.

Jeżeli są Państwo zainteresowani uzyskaniem profesjonalnej porady prawnej, serdecznie zapraszamy do Kancelarii Fortis w Katowicach. W celu umówienia spotkania z adwokatem zachęcamy do kontaktu.