PRACA na GOSPODARSTWIE a STAŻ PRACOWNICZY

„ Czy jako ówczesny domownik rolnika mogę doliczyć do swoich lat pracy okres w którym uczyłem/uczyłam się w szkole średniej do swoich lat pracy ?”. Kwestia ta – pozornie niszowa – stanowi znaczną część zapytań z zakresu prawa pracy. Pomimo, że systematyka przesłanek uznania tych lat pracy w gospodarstwie rolnym wydaje się skomplikowana – nie należy rezygnować i warto jest złożyć u swojego pracodawcy wniosek o doliczenie tych lat do stażu pracy.

Dotychczas w doktrynie i orzecznictwie przyjmowane było stanowisko, że w zależności od okresu czasu, w jakim wykonywana była praca w charakterze domownika - posługujemy się pojęciem domownika w rozumieniu obowiązujących w tym okresie przepisów.

Przed 01.01.1990 – zastosowanie miały przepisy ustawy o ubezpieczeniu rolników indywidualnych
i członków ich rodzin z dnia 14 grudnia 1982 r., które wykluczały możliwość doliczenia lat pracy jeśli domownik pobierał naukę w szkole.  Po tej dacie – stosuje się przepisy ustawy aktualnej – tj. ustawy
o ubezpieczeniu społecznym rolników, której liberalne przesłanki umożliwiają zaliczenie tych lat pracy w gospodarstwie do stażu pracowniczego.

Istota problemu polega na tym, że zgodnie wcześniej obowiązują linią orzeczniczą – jeśli ktoś wykonywał pracę jako domownik rolnika w okresie przed 1 stycznia 1991r. – nie mógł zaliczyć tych lat do swojego stażu pracowniczego ponieważ zastosowanie miały przepisy z tego okresu, kiedy praca ta była wykonywana. Te zaś przepisy (poprzedniej ustawy) nie dawały takiej możliwości.

W ostatnich latach doszło do poważnego rozłamu we wskazanym, jak się wydawało – okrzepłym – orzecznictwie sądów.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 08 października 2014r. sygn. akt  II SA/Rz 780/14 zauważył, że w  orzecznictwie sądowoadministracyjnym przyjmuje się, iż nauka w szkole ponadpodstawowej wyklucza uznanie danej osoby za domownika, ale tylko dla potrzeb ustalenia obowiązku podlegania ubezpieczeniu społecznemu [ a contrario – nie dotyczy spraw pracowniczych ].

Zdaniem Sądu,  prawo, według którego organy winny  oceniać zdarzenia prawne mające znaczenie dla uzyskania uprawnienia do podwyższenia uposażenia a więc także okresy czasu pracy w charakterze domownika w indywidulanym gospodarstwie rolnym wyznacza data złożenia wniosku w takiej sprawie.

Z uwagi na datę wszczęcia postępowania, organy powinny stosować przepisy obowiązujące
w momencie jego rozstrzygania z tej przyczyny, że żadna z obowiązujących regulacji nie nakazuje stosować uchylonych przepisów ustawy z dnia 1982 r.

Biorąc pod uwagę powyższe stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, stwierdzić należy, że ocena możliwości zaliczenia do pracowniczego stażu pracy, okresu pracy
w gospodarstwie rolnym w okresie przed 1991r. - powinna nastąpić w oparciu o aktualnie obowiązujące  przepisy ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U.2019.299 t.j.),  według których pojęciem domownika określa się osobę, która spełnia łącznie następujące  warunki:

  1. jest osobą bliską rolnikowi,
  2. pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie , ukończyła 16 lat,
  3. stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym,
  4. nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Podsumowując – należy stwierdzić, że samo pobieranie nauki w szkole przed tą datą nie wyklucza doliczenia tego okresu do lat pracy jeśli tylko osoba ta pozostawała z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym – lub przynajmniej zamieszkiwała na terenie gospodarstwa lub w bliskim sąsiedztwie. W szczególności – nie wyklucza takiej możliwości zamieszkiwanie w tym okresie w bursie lub na stancji – jeśli tylko w/w przesłanki pozostawały spełnione.

radca prawny

Miłosz Kuna